W celach leczniczych wykorzystuje się zarówno liście jak i owoce passiflory. Ich głównymi substancjami czynnymi są flawonoidy w tym apigenina, kempferol, kwercetyna, orientyna, izoorientynę oraz witeksyna i izowiteksyna. Flawonoidy zawarte w męczennicy stanowią wartościowe źródło przeciwutleniaczy jak również pełnią rolę naturalnych środków owado i grzybobójczych.
Drugą grupą substancji zawartych w passiflorze są tzw. alkaloidy indolowe a w nich hermina, harman, harmalina i hamrol. Posiadają zdolność do pobudzania ośrodkowego układu nerwowego oraz układu współczulnego. Stosowane są przede wszystkim w laryngologii i okulistyce do miejscowych znieczuleń.
Ostatnią grupę stanowią glikozydy, w tym benzoflawnn oraz chryzyna. Wykorzystuje się je przede wszystkim do leczenia niewydolności serca.
Męczennica a stany lękowe
Wyciąg z męczennicy często stanowi składnik preparatów uspokajających. Można podawać go w formie naparu, nalewki czy w postaci sproszkowanej. Działanie uspokajające wynika z obecności maltolu i pochodnych beta-karboliny, regulujących czynności ośrodkowego układu nerwowego. Niestety zawartość procentowa tych składników jest niska, przez co często zostaje poddawana wątpliwościom.
Męczennica a sen
Ziele męczennicy doskonale wycisza i uspokaja organizm. Dlatego szczególnie polecana jest wieczorem, aby wyregulować pracę naszego organizmu i umożliwić nam szybsze, bezproblemowe zaśnięcie. Dodatkowym czynnikiem wspomagającym zasypianie jest znoszenie działania stymulantów takich jak np. kawa. Sen po męczennicy jest też bardziej wydajny, wydłuża ona bowiem fazę REM odpowiedzialną za regenerację mózgu przy jednoczesnym zwiotczeniu i odpoczynku mięśni szkieletowych.
Męczennica a stres
Jedną z grup substancji aktywnych zawartych w passiflorze stanowią alkaloidy indolowe. Działają w charakterze inhibitorów monoaminooksydazy zwiększając stężenie dopaminy i serotoniny, potocznie nazywanych hormonami szczęścia. Dzięki nim nasze samopoczucie jest lepsze, czujemy się spokojniejsi bez wrażenia senności czy otumanienia. Co więcej, passiflora niemal zupełnie pozbawiona jest efektów ubocznych, dlatego może być stosowana u pacjentów od 12 roku życia.
Męczennica – jak stosować?
Podstawowym składnikiem odpowiedzialnym za zdrowotne działanie passiflory jest Herba Passiflorae. Obecnie najczęściej występuje w postaci ciętego i suszonego ziela, z którego można przygotować napar, nalewkę czy ekstrakt (dwa ostatnie różnią się między sobą proporcjami alkoholu).
Passiflorę można również kupić w postaci łatwych do połknięcia tabletek i kapsułek, które wyróżniają się skondensowanym stężeniem substancji aktywnych.
Częstotliwość stosowania męczennicy dopasowujemy do efektu jaki chcemy uzyskać np. w walce ze stresem stosujemy ją kilka razy dziennie, a w przypadku bezsenności wystarczy filiżanka naparu tuż przed snem.
Męczennica – działania niepożądane
Hodując męczennicę samodzielnie w celach terapeutycznych należy pamiętać, że jej wegetatywne części oraz młode owoce są trujące!
Ogólnie passiflora podobnie do innych ziołowych produktów uspokajających nie wywołuje działań niepożądanych. Bardzo sporadycznie mogą natomiast pojawić się objawy tachykardii lub silnego bólu głowy. Aby ich uniknąć, przede wszystkim należy stosować się do instrukcji opisanych w ulotce bądź do poleceń lekarza oraz farmaceuty. Nie należy również łączyć kilku produktów o zbliżonym składzie i działaniu.
Męczennica – zastosowanie u dzieci
Nadal brakuje szczegółowych badań klinicznych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania preparatu z passiflorą u pacjentów poniżej 12 roku życia. Po konsultacji z pediatrą, można podawać ją dzieciom starszym, ściśle przestrzegając zasad dawkowania.
Męczennica w ciąży
Ze względu na możliwość pobudzenia skurczów macicy, szczególnie w pierwszym trymestrze, w ciąży nie należy stosować preparatów z passiflorą. Mogą doprowadzić do poważnych powikłań w tym do poronienia.
Męczennica a karmienie piersią
Podobnie jak w przypadku dzieci poniżej 12 roku życia, również badania pod kątem stosowania męczennicy podczas karmienia piersią nie dostarczają wystarczających informacji nt. jej bezpieczeństwa w tym okresie. Jeśli to tylko możliwe, należy unikać stosowania męczennicy w czasie laktacji.
Męczennica – interakcje z lekami
Substancje aktywne passiflory wchodzą w interakcje z lekami hamującymi działanie ośrodkowego układu nerwowego, wzmacniając ich efekt. Nakładanie się działania może prowadzić do nadmiernej senności i ogólnego uczucia osłabienia.
Należy bezwzględnie skonsultować zastosowanie męczennicy u wszystkich pacjentów objętych terapią lekami z grupy iMAO, benzodiazepinem oraz lekami trójcyklicznymi.
