Sól jest składnikiem diety, który na co dzień trafia na nasze talerze i nie zawsze jesteśmy tego świadomi. Niestety wiele osób nie wie jaką sól wybrać, przez co nie tylko przepłaca, ale również wprowadza do swojej diety niekorzystne substancje. Czy należy czytać etykietę znajdującą się na soli? Jaka sól jest najzdrowsza i jakich dodatków w niej unikać? Na te pytania i wiele innych znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule.
Wybór zdrowej soli – na co zwrócić uwagę?
Sól to termin, który odnosi się do związku chemicznego o nazwie chlorek sodu i wzorze chemicznym NaCl. Do powstania tego związku dochodzi w reakcji połączenia sodu z chlorem. Dzięki temu powstaje substancja, która wykorzystywana jest jako bardzo popularna przyprawa i konserwant, czyli sól kuchenna.
Historia wykorzystywania soli sięga tysięcy lat wstecz i wiele dowodów wskazuje na to, że była wykorzystywana jako składnik służący do konserwacji żywności. Nasi przodkowie pozyskiwali ją z naturalnych źródeł poprzez odparowanie wody, co powodowało, że uzyskiwali sól w postaci krystalicznej. Wiele lat temu nikomu nie przeszkadzało, że sól się zbryla, ponieważ w prosty sposób mogli uzyskać odpowiednią granulację soli. Chlorek sodu jest bowiem rozpuszczalny w wodzie, dzięki czemu łatwo rozpuszcza się w różnych daniach. Niestety wraz z rozwojem cywilizacji staramy się usprawniać wiele rzeczy, nawet wtedy, gdy takiej modyfikacji nie potrzebują. Na przykład, do żywności dodawane są wzmacniacze smaku, które podkręcają smak dań, przez co trudniej jest nam wybierać zdrową żywność, która nie zawiera sztucznych dodatków. Podobnie jest również z solą, do której dodawane są substancje, które mają na celu poprawić jej wygląd i granulację. Jednak czy takie dodatki są obojętne dla naszego organizmu i czy nie lepiej unikać ich w codziennej diecie?
Sól naturalna a przetworzona – kluczowe różnice
Zarówno sól naturalna, jak i przetworzona, jest pozyskiwana z naturalnych źródeł, jednak znaczącą różnicą jest sposób ich późniejszego przetwarzania. Sól naturalna jest pozyskiwana z takich źródeł jak kopalnie, solniska i zbiorniki wodne. Po jej pozyskaniu zostaje wysuszona i w razie potrzeby oczyszczona, ale w znacznie mniejszym stopniu niż sól przetworzona. Dzięki temu w dalszym ciągu zawiera różnego rodzaju minerały i pierwiastki śladowe oraz jest pozbawiona sztucznych dodatków. Natomiast sól przetworzona po pozyskaniu podlega intensywnym procesom oczyszczania i rafinacji. Podczas oczyszczania soli dochodzi nie tylko do usunięcia zanieczyszczeń, ale również do strat składników mineralnych. Dodatkowo do soli są często dodawane substancje przeciwzbrylające, takie jak żelazocyjanek potasu i fosforany oraz stabilizatory i jod.
Sól jodowana czy niejodowana – którą wybrać?
Sól jodowana od soli niejodowanej różni się obecnością jodu, czyli pierwiastka śladowego, który odgrywa rolę w produkcji hormonów tarczycy, wpływa na rozwój mózgu oraz prawidłowy wzrost i rozwój. Do jego naturalnych źródeł zalicza się ryby morskie, owoce morza, algi morskie i produkty mleczne. Jednak zawartość jodu w produktach mlecznych zależna jest od diety zwierząt hodowlanych i lokalizacji geograficznej. W Polsce obserwuje się niedobory jodu, które wynikają z geograficznych warunków glebowych i klimatycznych. Polska jest obszarem o niskiej zawartości naturalnego jodu w glebie, co wpływa na ilość jodu w roślinach uprawianych w tym regionie. Niestety wiele osób nie zjada wystarczającej ilości innych produktów, które są źródłem jodu, takich jak np. ryby, których konsumpcja jest wciąż na zbyt niskim poziomie. Dlatego, jeśli Twoja dieta jest uboga w produkty, które są źródłem jodu, powinieneś rozważyć jego suplementację lub podaż z innych źródeł. Na przykład suszone algi morskie z rodzaju kelp zawierają w 1 łyżce surowca około 2000 mikrogramów jodu, a dzienne zapotrzebowanie na jod wynosi około 150 mikrogramów.
Rozważając wprowadzenie do jadłospisu soli jodowanej, należy zwrócić uwagę na to, że jod jest wrażliwy na działanie wysokiej temperatury oraz światła. Dlatego sól kuchenna, która znajduje się w przezroczystych opakowaniach, może zawierać niewielkie ilości jodu. Ponadto, dodatek soli do dań gotowanych, również może powodować degradację jodu. Nie należy także zapominać o tym, że zarówno niedobór, jak i nadmiar jodu może być szkodliwy dla organizmu. Nadmiar jodu może negatywnie wpłynąć na funkcje tarczycy (szczególnie u osób, które borykają się z jej chorobami).
Jakich szkodliwych składników unikać w soli kuchennej?
Przetworzona sól kuchenna może zawierać w składzie substancje przeciwzbrylające, takie jak żelazocyjanek potasu. Jego dodatek ma na celu zapobieganie zbrylaniu się soli i utrzymanie prawidłowej granulacji. Teoretycznie nie jest uważany za związek toksyczny, jednak jeśli zostanie poddany działaniu wysokich temperatur, może uwolnić kwas cyjanowodorowy, który w dużych ilościach jest toksyczny. Głównym powodem toksyczności kwasu cyjanowodorowego jest to, że jest silnym inhibitorem enzymów zawierających żelazo, takich jak cytochromy, które odgrywają kluczową rolę w procesie oddychania komórkowego. Naturalnie cyjanowodór występuje w pestkach wiśni, moreli i jabłek. Dlatego podczas przygotowania soków i innych wyrobów usuwa się z owoców pestki. Niewielka ich ilość nie wpłynie negatywnie na organizm, ponieważ nie dostarczymy wraz z nią dużo cyjanowodoru. Jednak ich codzienne jedzenie mogłoby mieć bardzo negatywne skutki dla organizmu. Dlatego zawsze dobrym rozwiązaniem jest unikanie substancji, które mogą nam zaszkodzić, w tym także tych w soli.
Porównanie rodzajów soli – która jest najlepsza?
Na półkach sklepowych można znaleźć wiele rodzajów soli, które różnią się granulacją, kolorem i zawartością minerałów. Niekiedy sól może także nieco inaczej smakować. Która z nich jest najlepsza? Okazuje się, że dobrym rozwiązaniem jest wybieranie soli bez zbędnych dodatków, takich jak przeciwzbrylacze i jak najmniej przetworzonej. Dodatkowo możemy wybrać sól zawierającą jakieś konkretne składniki mineralne, które wpływają na jej zabarwienie i smak. Mimo to należy pamiętać, że dzienne zalecenia dotyczące ilości spożytej soli są równe 5 gramom, dlatego nie dostarczymy wraz z nią dużych ilości minerałów. Zatem równie dobrym wyborem będzie sól morska, himalajska i kamienna (sól morska będzie zawierać pewne ilości naturalnie występującego jodu).
Czytanie etykiet soli – jak to robić efektywnie?
Informacje zawarte na etykiecie soli zawierają informacje o jej składzie. Niestety sztuczne dodatki, takie jak przeciwzbrylacze, ukryte są pod symbolami, np. E536. Dlatego przed zakupem soli warto sprawdzić jej skład i unikać tej ze zbędnymi dodatkami. W rozszyfrowaniu symboli może Ci pomóc internet lub specjalistyczne aplikacje, które pomagają analizować składy żywności.
Podsumowanie
Sól kuchenna jest produktem, który na co dzień pojawia się w naszym jadłospisie, dlatego warto wybierać taką, która nie zawiera sztucznych dodatków. Coraz więcej produktów znajdujących się na półkach sklepowych zawiera zbędne dodatki, których możemy uniknąć poprzez świadome zakupy, w tym również przypraw, takich jak sól.
Zobacz także:
- Odmładzanie mózgu poprzez żywienie. Jakie produkty uwzględnić w diecie?
- Berberyna – właściwości, przeciwwskazania, skutki uboczne, zastosowanie berberyny. Czy działa na odchudzanie?
- Polifenole w diecie – korzyści dla zdrowia i źródła
- Rodzaje soli spożywczej – która sól najzdrowsza?
- Obrzęki latem – dlaczego się pojawiają i jak sobie z nimi radzić?
Literatura:
- Hatch-McChesney A, Lieberman HR. Iodine and Iodine Deficiency: A Comprehensive Review of a Re-Emerging Issue. Nutrients. 2022 Aug 24;14(17):3474.
- Leung AM, Braverman LE. Consequences of excess iodine. Nat Rev Endocrinol. 2014 Mar;10(3):136-42.
- Gidlow D. Hydrogen cyanide-an update. Occup Med (Lond). 2017 Dec 30;67(9):662-663.
- Campbell NRC, Train EJ. A Systematic Review of Fatalities Related to Acute Ingestion of Salt. A Need for Warning Labels? Nutrients. 2017 Jun 23;9(7):648.
Leave a Comment