Kwas foliowy (witamina B9, B11) – rola w organizmie, źródła i zastosowanie

Kwas foliowy, czyli inaczej witamina B9, to niezbędny składnik w organizmie ludzkim. Jej niedobór może być przyczyną wielu nieprzyjemnych objawów oraz może prowadzić do chorób. Jakie właściwości ma kwas foliowy? Jakie znaczenie ma kwas foliowy w ciąży? W jakich produktach naturalnie występuje witamina B9? Na te pytania i wiele innych znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule.

Kwas foliowy (witamina B9) – co to jest? 

Kwas foliowy jest witaminą należącą do grona witamin grupy B. Jest on również nazywany witaminą B9 lub witaminą B11, choć to drugie określenie (B11) jest nieformalne. Kwas foliowy pełni wiele ważnych funkcji w organizmie, a jego niedobór może powodować wiele uciążliwych dolegliwości. Zaliczyć do nich można:

• zaburzenia wzrostu i rozwoju, 
• nieprawidłowa regeneracja tkanek, 
• osłabienie i przewlekłe zmęczenie, 
• zwiększoną podatność na infekcje,
• zmniejszony apetyt i biegunkę, 
• zaburzenia trawienia, 
• stany zapalne języka, 
• uczucie niepokoju i lęku, stany depresyjne, 
• bezsenność, 
• problemy z pamięcią i koncentracją. 

Niedobór kwasu foliowego może być przyczyną wielu chorób i nieprzyjemnych dolegliwości. Dlatego warto poznać jego funkcje oraz naturalne źródła, aby móc lepiej zadbać o jego gospodarkę w organizmie i w razie konieczności, rozważyć jego suplementację. 

Rola kwasu foliowego w organizmie 

Kwas foliowy pełni wiele ważnych funkcji w organizmie. Do jednych z najbardziej popularnych ról witaminy B9 zalicza się wpływ na prawidłowy rozwój płodu. Kwas foliowy jest niezbędny do prawidłowego rozwoju układu nerwowego płodu w pierwszych tygodniach ciąży, a jego niedobór może być przyczyną wad wrodzonych układu nerwowego. Witamina ta pełni jednak o wiele więcej ważnych funkcji w organizmie, o których nie mówi się już tak często. Odgrywa ona bowiem rolę w syntezie DNA, a jej odpowiednie stężenie zmniejsza ryzyko nieprawidłowych mutacji, które mogą zwiększać ryzyko chorób, takich jak np. nowotwory.

Dodatkowo kwas foliowy jest niezbędny do produkcji czerwonych krwinek, a jego niedobór może być przyczyną niedokrwistości, która może znacząco obniżyć komfort życia (niedokrwistość może powodować objawy takie jak: przewlekłe uczucie zmęczenia, wypadanie włosów, łamliwe paznokcie, osłabienie i gorsza odporność oraz bladość skóry).

Odpowiednie stężenie witaminy B9 jest również niezbędne dla zdrowia mózgu i układu nerwowego, a jej niedobór może zwiększać ryzyko chorób neurodegeneracyjnych (choroba Alzheimera, demencja).

Kwas foliowy odgrywa także rolę w regulacji stężenia homocysteiny. Homocysteina jest aminokwasem, który naturalnie występuje w organizmie i pełni w nim wiele funkcji. Dopiero jej nadmiar jest uważany za czynnik ryzyka wielu chorób, takich jak choroby układu sercowo-naczyniowego, udar, choroby nerek i choroby neurologiczne. Odpowiednie stężenia witaminy B9 oraz B12 są niezbędne, aby utrzymać stężenie homocysteiny na odpowiednio niskim poziomie.

Omawiając rolę kwasu foliowego w organizmie, należy również wspomnieć o jego wpływie na układ odpornościowy. Dzięki odpowiedniej podaży tej witaminy układ odpornościowy może prawidłowo zwalczać infekcje. 

Źródła kwasu foliowego 

Głównymi źródłami kwasu foliowego są produkty pochodzenia roślinnego, a szczególnie zielone warzywa, takie jak szpinak, jarmuż, natka pietruszki, brokuł i awokado. Witaminę B9 można znaleźć również w nasionach roślin strączkowych, jajach, owocach cytrusowych i mięsie. Do bardzo dobrych źródeł tej witaminy należy również zaliczyć wątróbkę, która niestety nie jest zalecana kobietom w ciąży, z powodu wysokiej zawartości witaminy A (duże ilości witaminy A w ciąży mogą być toksyczne dla płodu). 

Array

Pomimo tak wielu naturalnych źródeł kwasu foliowego, kobietom w wieku rozrodczym zaleca się jego suplementację. Witamina B9 jest wrażliwa na czynniki środowiska i łatwo ulega rozkładowi. Dodatkowo wiele kobiet może mieć mutację w genie MTHFR, przez co wchłanialność kwasu foliowego może być o wiele wyższa. Dlatego kobiety planujące ciążę powinny zadbać o suplementację witaminy B9 w indywidualnie dopasowanej porcji. 

Badania naukowe na temat kwasu foliowego 

Kwas foliowy pełni wiele funkcji w organizmie, dlatego jest głównym tematem wielu publikacji naukowych. Badacze często udostępniają ciekawe wnioski, które warto poznać, aby lepiej zrozumieć jak wiele ważnych funkcji pełni ta witamina. Oto kilka  z nich:

1. Kwas foliowy poprawia funkcje poznawcze u pacjentów z chorobą Alzheimera oraz obniża markery stanu zapalnego.
2. Występuje związek pomiędzy niskim stężeniem kwasu foliowego a zwiększonym ryzykiem depresji i demencji.
3. Suplementacja kwasu foliowego odgrywa znaczącą rolę w zapobieganiu wad wrodzonych. Kobiety w wieku rozrodczym powinny suplementować witaminę B9 w ilości 0,4 mg lub większej jeśli są do tego wskazania.
4. Suplementacja kwasu foliowego może być zalecana wszystkim pacjentom z podwyższonym stężeniem homocysteiny.
5. Suplementacja kwasem foliowym i większe spożycie kwasu foliowego w diecie podczas ciąży zmniejszają ryzyko stanu przedrzucawkowego.

Zobacz także:

• Ranking suplementów z witaminą B
• Witaminy z grupy B – właściwości, rodzaje i źródła
• Witamina B1 – rola w organizmie, źródła oraz niedobory
• Witamina B2 (ryboflawina) – rola w organizmie, źródła oraz niedobory
• Witamina B3 (niacyna, PP) – rola w organizmie, źródła oraz niedobory
• Cholina – rola w organizmie, źródła i zastosowanie
• Kwas pantotenowy (witamina B5) – rola w organizmie, źródła i zastosowanie
• Witamina B6 (pirydoksyna) – rola w organizmie, źródła i zastosowanie
• Biotyna (witamina B7, witamina H) – rola w organizmie, źródła i zastosowanie
• Inozytol (witamina B8) – rola w organizmie, źródła i zastosowanie

Literatura:

1. Chen H, Liu S, Ji L, Wu T, Ji Y, Zhou Y, Zheng M, Zhang M, Xu W, Huang G. Folic Acid Supplementation Mitigates Alzheimer’s Disease by Reducing Inflammation: A Randomized Controlled Trial. Mediators Inflamm. 2016;2016:5912146.
2. Reynolds EH. Folic acid, ageing, depression, and dementia. BMJ. 2002 Jun 22;324(7352):1512-5.
3. Van Dyke DC, Stumbo PJ, Mary JB, Niebyl JR. Folic acid and prevention of birth defects. Dev Med Child Neurol. 2002 Jun;44(6):426-9. 
4. Kaye AD, Jeha GM, Pham AD, Fuller MC, Lerner ZI, Sibley GT, Cornett EM, Urits I, Viswanath O, Kevil CG. Folic Acid Supplementation in Patients with Elevated Homocysteine Levels. Adv Ther. 2020 Oct;37(10):4149-4164. 
5. Wang Y, Zhao N, Qiu J, He X, Zhou M, Cui H, Lv L, Lin X, Zhang C, Zhang H, Xu R, Zhu D, Dang Y, Han X, Zhang H, Bai H, Chen Y, Tang Z, Lin R, Yao T, Su J, Xu X, Liu X, Wang W, Ma B, Liu S, Qiu W, Huang H, Liang J, Wang S, Ehrenkranz RA, Kim C, Liu Q, Zhang Y. Folic acid supplementation and dietary folate intake, and risk of preeclampsia. Eur J Clin Nutr. 2015 Oct;69(10):1145-1150.