Profilaktyka zdrowotna jest niezbędnym działaniem, które ma na celu wczesne wykrycie nieprawidłowości lub zapobieganie chorobom. Wczesne wykrycie choroby znacznie zwiększa prawdopodobieństwo na jej całkowite wyleczenie. Regularne badania profilaktyczne pomagają również w identyfikacji czynników ryzyka chorób i wykrycie niedoborów pokarmowych. Jakie badania powinno się robić co roku? Jakie badania dodatkowo warto wykonać? Na te pytania i wiele innych znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule.
Przegląd organizmu na wiosnę
Badania profilaktyczne warto wykonywać minimum raz do roku, nawet jeśli wydaje nam się, że jesteśmy zdrowi. Należy pamiętać, że regularne wykonywanie badań nie służy tylko do sprawdzenia obecnego stanu organizmu, ale również umożliwia nam zbadanie zmian, jakie zachodzą między parametrami z roku na rok. Dzięki temu możemy zaobserwować niewielkie odchylenia, które umożliwią nam wykrycie choroby oraz niedoborów pokarmowych na bardzo wczesnych etapach. Zatem jak zadbać o cały organizm i jakie badania warto wykonać minimum raz do roku?
Jak sprawdzić czego brakuje w organizmie?
Badania, które powinniśmy wykonywać raz do roku, umożliwiają nam wykrycie odchyleń od normy. Te odchylenia mogą od razu wskazywać na ich przyczynę lub skłonić nas do dalszej diagnostyki, w której ustaleniu może pomóc lekarz lub dietetyk. Zatem jeśli czujesz się źle, a Twoje badania podstawowe są w normie, powinieneś udać się do specjalisty, który rozszerzy pakiet badań o bardziej szczegółowe, dzięki czemu będziesz mógł poznać przyczynę złego samopoczucia.
Jakie badania powinno się robić co roku?
Badania, które powinno się robić co roku, mają na celu wykrycie odchyleń od normy, które mogą wskazywać na zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu. Wykonując rutynowe badania, jesteśmy w stanie dobrać odpowiednią i zbilansowaną dietę pod potrzeby organizmu lub dodatkowo dopasować odpowiednią suplementację.
Morfologia krwi
Morfologia krwi jest jednym z podstawowych badaniach, które powinniśmy wykonywać minimum raz do roku. Na podstawie jej oceny jesteśmy w stanie wstępnie stwierdzić, czy w organizmie nie doszło do niedoborów niektórych witamin i składników mineralnych (np. żelaza, witaminy B12 i witaminy B9) oraz czy w ustroju nie rozwija się infekcja lub stan zapalny. Wskazaniami do częstszego wykonania morfologii są:
- przewlekłe uczucie zmęczenia,
- nawracające infekcje,
- nagły spadek masy ciała,
- bóle kostne i stawowe,
- zwiększona męczliwość.
Glukoza i insulina
Kolejnymi badaniami, które powinny być wykonywane minimum raz do roku są glukoza i insulina. Dzięki ich oznaczeniu, możemy sprawdzić jak funkcjonuje gospodarka węglowodanowa. Pomiary tych dwóch parametrów warto wykonać w tym samym czasie, ponieważ samo oznaczenie stężenia glukozy może nie być wystarczające. Dzieje się tak np. gdy mamy insulinooporność. Nasz organizm jest wtedy jeszcze w stanie utrzymać stężenie glukozy na odpowiednim poziomie, natomiast dochodzi do znacznego wzrostu stężenia insuliny. Insulinooporność jest zaburzeniem metabolicznym, które może poprzedzać rozwój cukrzycy nawet o 10 lat. Dlatego wykrycie nawet niewielkich fluktuacji powinno wzbudzić naszą czujność.
Lipidogram (profil lipidowy)
Lipidogram jest badaniem obejmującym pomiar stężenia cholesterolu całkowitego, HDL i LDL oraz triglicerydów. Wykonanie oznaczeń tych wskaźników we krwi, jest szczególnie ważne u osób z czynnikami ryzyka chorób układu krążenia, takich jak palenie papierosów, nadwaga, brak aktywności fizycznej, wysokie ciśnienie krwi lub cukrzyca. Wczesne wykrycie fluktuacji umożliwia włączenie prawidłowej dietoterapii, która umożliwi unormowanie parametrów lipidogramu bez włączania farmakoterapii lub zastosowanie mniejszych dawek leków.
Próby wątrobowe
Wykonanie oznaczenia prób wątrobowych umożliwia sprawdzenie funkcjonowania wątroby. Regularne badanie wątroby ma na celu wczesne wykrycie nawet niewielkich nieprawidłowości. W skład pakietów badań sprawdzających próby wątrobowe najczęściej zalicza się oznaczenie takich parametrów jak:
- ALT (aminotransferaza alaninowa),
- AST (aminotransferaza asparaginianowa),
- GGTP (gamma-glutamylotranspeptydaza),
- bilirubina całkowita.
Badanie ogólne moczu
Badanie ogólne moczu jest kolejnym podstawowym badaniem, które należy wykonywać minimum raz do roku. Badanie to umożliwia ocenę funkcjonowania układu moczowego. Do częstszego wykonania tego badania wskazaniem mogą być takie objawy jak:
- ból podczas oddawania moczu,
- częste oddawanie moczu,
- obecność krwi w moczu,
- długoterminowa zmiana zabarwienia lub zapachu moczu bez zmiany diety i stosowania nowych leków,
- ból brzucha.
Badanie ogólne kału
Badanie ogólne kału umożliwia wykrycie nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu pokarmowego. Diagnosta laboratoryjny podczas wykonywania tego oznaczenia sprawdza takie parametry jak obecność w kale tłuszczu, skrobi oraz włókien mięsnych. Dodatkowo jest w stanie ocenić czy w kale znajduje się śluz, krwinki białe i czerwone, cholesterol i kryształy kwasów tłuszczowych. Badanie kału umożliwia nam sprawdzenie nie tylko czy proces trawienia w organizmie zachodzi prawidłowo, ale również czy występuje stan zapalny w organizmie oraz wykluczyć lub potwierdzić krwawienie z układu pokarmowego.
TSH (hormon tyreotropowy)
TSH jest parametrem, którego oznaczenie umożliwia ocenę funkcji tarczycy. Niewielkie nieprawidłowości w funkcjonowaniu tarczycy mogą nie dawać żadnych objawów, dlatego oznaczenie tego hormonu powinno być nieodłącznym elementem badań profilaktycznych. Nieprawidłowości w stężeniu TSH (zarówno zbyt wysokie i zbyt niskie stężenie hormonu) powinny zmobilizować nas do wykonania rozszerzonej diagnostyki w kierunku chorób tarczycy. Do parametrów, które warto ocenić, zalicza się:
- fT3 (wolna tyroksyna),
- fT4 (wolna trójjodotyronina),
- anty-TPO,
- anty-TG.
Jakie badania warto wykonać na wiosnę?
Badania, które warto wykonać na wiosnę to rozszerzona diagnostyka badań podstawowych. Często po zimie obserwujemy gorsze samopoczucie, dlatego początek wiosny jest idealnym momentem, aby wykonać rozszerzoną diagnostykę. Oczywiście nic się nie stanie, jeśli wykonamy je w innej porze roku.
Witamina D
Badanie stężenia witaminy D w surowicy krwi jest niezbędne, aby sprawdzić, czy porcja leku bądź suplementu, który zażywamy jest odpowiednia. W sezonie letnim wiele osób odstawia doustną formę witaminy D i oczywiście nie ma w tym nic złego, o ile przebywamy odpowiednio dużo czasu na świeżym powietrzu. Niestety praca w zamkniętych pomieszczeniach często uniemożliwia nam odpowiednią syntezę skórną tej witaminy. Dlatego wykonanie oznaczenia witaminy D przed wiosną może dać wskazać nam czy istnieje dalsze wskazanie do jej suplementacji. Więcej na temat norm witaminy D3 przeczytasz w artykule Izabeli Wojciuk (CEO Biozdrowy): Normy witaminy D3, a nasze potrzeby.
Żelazo i ferrytyna
Kolejnymi parametrami, które warto oznaczyć we krwi, jest stężenie żelaza i ferrytyny. Czasami pomimo prawidłowych wyników morfologii, po określeniu stężenia żelaza i ferrytyny może okazać się, że mamy niedobór tych składników. Objawami, które mogą na to wskazywać, są:
- przewlekłe uczucie zmęczenia,
- bladość powłok,
- problemy z koncentracją,
- zwiększona męczliwość,
- senność.
Duży niedobór żelaza może wymagać suplementacji żelazem. Pamiętaj jednak, że jego nadmierna podaż może negatywnie wpływać na mikrobiom jelitowy, dlatego warto łączyć go z odpowiednimi probiotykami.
Elektrolity (Na, K)
Oznaczenie poziomu elektrolitów, takich jak sód i potas w organizmie ma kluczowe znaczenie dla utrzymania prawidłowego funkcjonowania komórek i narządów. Ich badanie powinno być wykonywane rutynowo minimum raz w roku.
CRP (białko C-reaktywne) i OB (odczyn Biernackiego)
Oznaczenie stężenia CRP i OB umożliwia wykrycie stanów zapalnych w organizmie. Zbyt wysokie stężenie CRP może wskazywać na nagły stan zapalny, natomiast podwyższone OB na przewlekły stan zapalny. Nieprawidłowości w wyniku tych parametrów powinny zachęcić nas do dalszej diagnostyki.
Jakie dodatkowe badania warto wykonać?
Kolejną grupą badań, które warto wykonać, są oznaczenia sprawdzające niedobory pokarmowe, badania ginekologiczne oraz badania stomatologiczne.
Niedobory pokarmowe
Niedobory pokarmowe można łatwo wykryć poprzez wykonanie odpowiednich badań. Do badań, które wykrywają najczęstsze niedobory, zalicza się oznaczenie:
- kwasu foliowego,
- homocysteiny,
- witaminy B12,
- witaminy D.
Składnikiem, którego niedobory są bardzo częste, a które niestety trudno jest wykryć za pomocą badań, jest magnez. Objawy, które mogą wskazywać na jego niedobór to:
- skurcze mięśni,
- senność i zmęczenie,
- bóle głowy,
- osłabienie organizmu,
- zaburzenia snu,
- depresja i niepokój,
- zaburzenia trawienia.
Badania ginekologiczne
Badania ginekologiczne powinny być wykonywane regularnie, w odstępach czasu zalecanych przez lekarza prowadzącego. Do badań, które warto wykonać minimum raz do roku, zalicza się między innymi cytologię, USG piersi i transwaginalne.
Badania stomatologiczne
Badaniem stomatologicznym, które warto wykonać raz do roku, jest kontrola stanu uzębienia i ocena stanu dziąseł. W razie konieczności dalszej diagnostyki lub leczenia dentysta przedstawi odpowiedni plan działania.
Jakie badania powinno się wykonywać co roku u dzieci?
Badania jakie powinno wykonywać się u dzieci, powinny obejmować:
- rutynowe badania krwi,
- badanie słuchu i wzroku,
- badanie jamy ustnej,
- ocenę wzrostu i przyrostu masy ciała.
Profilaktyka nowotworów – jakie badania wykonać?
Badania profilaktyczne w kierunku nowotworów różnią się w zależności od płci oraz wieku. Do badań, które warto wykonywać regularnie u kobiet, zalicza się oznaczenie stężenia CA 125 (w kierunku nowotworu jajnika), CA 15-3 (w kierunku nowotworu piersi), USG transwaginalne i piersi oraz mammografię. Natomiast badaniem, które należy wykonywać u mężczyzn, jest oznaczenie stężenia PSA.
Jak się przygotować do badań?
Przed wykonaniem badań:
- nie jedz przez 12-14 godzin,
- unikaj bardzo dużej aktywności fizycznej,
- odstaw wszystkie suplementy (w tym witaminę D) na minimum 3-4 dni,
- wypij szklankę wody,
- zadbaj o odpowiednią porę cyklu (unikaj czasu menstruacji, chyba że masz do tego wskazania).
Odpowiednie przygotowanie do badań pomoże nam lepiej poznać stan swojego zdrowia.
Zobacz także:
- Jakie badania zrobisz za darmo na NFZ
- Co jeść, by mieć ładną i zdrową skórę?
- Jak wspomóc zdrowie układu krążenia? Profilaktyka, choroby i dieta
- Suplementy w ciąży – czy na pewno są bezpieczne?
Leave a Comment