Problemy z trzustką są dość często spotykane w ogólnej populacji, a ich bagatelizowanie może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia całego organizmu. Jakie są najczęstsze przyczyny chorób trzustki i na czym polega profilaktyka jej chorób? Jaką rolę odgrywa dieta w leczeniu trzustki? Na te pytania i wiele innych znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule.
Przyczyny chorób trzustki
Istnieje wiele przyczyn chorób trzustki, które są zależne i niezależne od stylu życia. Na szczęście istnieje wiele modyfikowalnych czynników, dzięki którym może zapobiegać chorobom tego narządu. Do głównych przyczyn chorób trzustki można zaliczyć:
- Dietę zawierającą duże ilości cukru (cukier stołowy, słodycze, wyroby cukiernicze i wysoko przetworzone produkty) i wysoko przetworzonych dań (żywność typu fast food, dania typu instant, słone i słodkie przekąski) oraz niedobór pełnowartościowych i zdrowych produktów (warzyw, owoców, orzechów, nasion, pestek, olejów roślinnych, tłustych ryb morskich, pełnoziarnistych produktów zbożowych i nasiona roślin strączkowych).
- Brak aktywności fizycznej – aktualne rekomendacje zalecają minimum 150-300 minut umiarkowanej aktywności fizycznej tygodniowo.
- Siedzący tryb życia.
- Palenie papierosów, które jest jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju chorób trzustki, w tym zapalenia i nowotworu trzustki.
- Nadużywanie alkoholu.
- Stosowanie niektórych leków, które zwiększają ryzyko zapalenia trzustki.
- Zakażenia bakteryjne i wirusowe.
- Nadwaga i otyłość, które przyczyniają się do zwiększenia stanu zapalnego w organizmie oraz rozwoju wielu poważnych chorób.
- Dziedziczne skłonności do chorób tego narządu.
Objawy problemów z trzustką
Objawy problemów z trzustką mogą być różnorodne i zależne od wydolności tego narządu. U osób z chorobami trzustki można zaobserwować zaburzenia gospodarki węglowodanowej, ponieważ organ ten odpowiada za produkcję insuliny i glukagonu. Insulina jest hormonem odpowiadającym za transport glukozy do komórek, dzięki czemu zapobiega występowaniu jej podwyższonego stężenia we krwi, natomiast glukagon ma działanie przeciwstawne do insuliny i zwiększa produkcję oraz uwalnianie glukozy, dzięki czemu zapobiega spadkom jej stężenia we krwi. Innym objawem, który może wskazywać na problemy z trzustką, jest ból lub dyskomfort w górnej okolicy brzucha. Dlatego, jeśli odczuwasz jakikolwiek dyskomfort, który utrzymuje się od dłuższego czasu, powinieneś zgłosić się do specjalisty, który skieruje Cię na odpowiednie badania. Do innych objawów, które również mogą wskazywać na choroby tego narządu, można zaliczyć zaburzenia trawienia. Trzustka poza produkcją hormonów odpowiedzialnych na regulację stężenia glukozy pełni, także rolę w produkcji i wydzielaniu enzymów trawiennych, takich jak amylaza i lipaza trzustkowa oraz proteazy trzustkowe. Enzymy te są wydzielanie do dwunastnicy, gdzie następnie odgrywają znaczącą rolę w procesie trawienia, dlatego nieprawidłowe funkcjonowanie trzustki może powodować zaburzenia trawienia, których objawy to między innymi ból brzucha, biegunki, tłuste stolce, wzdęcia, gazy i dyskomfort występujący w trakcie jedzenia. Do objawów wskazujących na zaburzenie pracy trzustki można również zaliczyć nudności, wymioty, gorączkę, utratę wagi i żółtaczkę.
Profilaktyka chorób trzustki
Profilaktyka chorób trzustki obejmuje zarówno zmianę stylu życia, sposobu żywienia oraz regularne badania kontrolne. Chcąc zachować zdrowie, w tym także zdrowie trzustki, należy zadbać o stopniowe wprowadzanie zdrowych zmian, które zostaną z tobą na całe życie i będą sprawiać Ci przyjemność. Pierwszą zmianą, jaką powinieneś wprowadzić do swojego życia, jest zaprzestanie palenia papierosów i unikanie nadmiaru alkoholu. Pamiętaj, że oba te nawyki są nałogami, dlatego, jeśli nie potrafisz sam sobie z nimi poradzić, powinieneś udać się do specjalisty od uzależnień. Dodatkowo powinieneś zadbać o produkty, które pojawiają się na Twoim talerzu, regularną aktywność fizyczną, zdrowy sen i czas na relaks. Na zdrowy organizm wpływa wiele nawyków, których utrwalenie pomoże w jak najdłuższym utrzymaniu sprawności narządowej, co natomiast przekłada się na wysoki komfort życia.
Ostre i przewlekłe zapalenie trzustki
Ostre i przewlekłe zapalenie trzustki to poważne choroby, których nie wolno bagatelizować. Główną przyczyną ich występowania jest nadużywanie alkoholu.
Ostre zapalenie zazwyczaj zaczyna się bardzo nagle, poprzez nagły ból brzucha, nudności, wymioty i podwyższoną temperaturę. Pacjent odczuwa bardzo duży dyskomfort, który maleje w okresie postu. Chorym trafiającym do szpitala najczęściej podaje się kroplówki oraz stosuje post, który umożliwia trzustce spokój czynnościowy (ogranicza produkcję enzymów trawiennych). Następnie, przy polepszeniu rokowań, pacjentowi stopniowo rozszerza się dietę poprzez wprowadzanie niskotłuszczowych i łatwostrawnych potraw.
Natomiast w przypadku przewlekłego zapalenia trzustki objawy występują długotrwałe i obejmują takie symptomy jak bóle brzucha, utrata masy ciała, zaburzenia trawienne i rozwój cukrzycy. Leczenie tej choroby polega na wyeliminowaniu przyczyny, która doprowadziła do rozwoju przewlekłego zapalenia trzustki, nawodnieniu i stopniowym rozszerzaniu diety. Dodatkowo pacjenci często wymagają leczenia zaburzeń współwystępujących (np. cukrzycy) oraz podawania enzymów trawiennych.
Dieta przy problemach z trzustką
Dieta odgrywa kluczową rolę przy problemach z trzustką. Jadłospis w zaburzeniach pracy tego narządu powinien być układany indywidualnie w zależności od wydajności narządu i rodzaju choroby. Oto kilka chorób i zasady, jakie należy przestrzegać w chorobach tego narządu:
- Cukrzyca – unikanie żywności wysoko przetworzonej, tłuszczy trans oraz zadbanie o minimum 5 porcji warzyw i owoców dziennie, zdrowe tłuszcze roślinne (oleje roślinne, orzechy, nasiona, pestki), źródło pełnowartościowego białka (np. chudy drób, ryby, owoce morza, nabiał, nasiona roślin strączkowych).
- Ostre i przewlekłe zapalenie trzustki – stosowanie diety łatwostrawnej (dania gotowane, pieczone, unikanie smażenia, żywności wysoko przetworzonej i dań typu instant) i niskotłuszczowej (ograniczenie ilości tłuszczu w diecie w zależności od wydolności narządu i czasu leczenia).
Trzustka – jak dbać?
Jak prawidłowo dbać o trzustkę? To pytanie, które często zadają pacjenci w gabinetach dietetycznych. Po pierwsze należy zadbać o regularne wykonywanie badań kontrolnych. USG jamy brzusznej powinno się wykonywać raz na dwa lata, natomiast badanie enzymów trzustkowych minimum raz do roku.
Rola diety w leczeniu trzustki
Zapewne już wiesz, że dieta odgrywa znaczącą rolę w leczeniu chorób trzustki, jednak zalecenia dietetyczne mogą znacząco się różnić w zależności od wydolności narządu i rodzaju choroby. Dlatego nie ma jednych i uniwersalnych wytycznych dotyczących żywienia w chorobach trzustki i najlepiej, gdy ten organ niedomaga zgłosić się do specjalisty, który pomoże w ustaleniu indywidualnych wytycznych.
Naturalne wsparcie dla trzustki
Naturalne wsparcie dla trzustki obejmuje zioła i suplementy diety, które mogą pomóc w regulacji funkcji tego narządu i wsparciu procesów trawiennych. Do ziół, które mogą korzystnie wpłynąć na funkcjonowanie trzustki, można zaliczyć:
- kurkumę,
- cynamon,
- aloes,
- dziurawiec,
- imbir,
- czosnek,
- zieloną herbatę.
-10%
-10%
Suplementacja w chorobach trzustki
Dobrze dobrana suplementacja również odgrywa znaczącą rolę we wspieraniu zdrowia trzustki. Do substancji, których suplementacja może pomóc uniknąć chorób tego narządu, można zaliczyć:
- witaminę D,
- kwasy omega-3,
- enzymy trawienne,
- magnez,
- probiotyki,
- cynk.
Podsumowanie
Trzustka odgrywa ogromną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu, dlatego tak ważne jest zadbanie o jej zdrowie. W celu jej wsparcia należy zadbać o prawidłową dietę bazującą na nieprzetworzonych produktach i zdrowym stylu życia. Dodatkowo należy regularnie wykonywać badania kontrolne.
Zobacz także:
- Jak rozpoznać pierwsze objawy cukrzycy?
- Cukrzyca – dieta, suplementy, zioła
- Jak rozpoznać pierwsze objawy insulinooporności?
- Życie z insulinoopornością
- Insulinooporność u dzieci
Literatura:
- Hemmingsen B, Gimenez-Perez G, Mauricio D, Roqué I Figuls M, Metzendorf MI, Richter B. Diet, physical activity or both for prevention or delay of type 2 diabetes mellitus and its associated complications in people at increased risk of developing type 2 diabetes mellitus. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Dec 4;12(12):CD003054.
- McNamara D. Pancreatic diseases. Aliment Pharmacol Ther. 2003 Nov;18 Suppl 3:60-5.
- Shelton CA, Whitcomb DC. Precision medicine for pancreatic diseases. Curr Opin Gastroenterol. 2020 Sep;36(5):428-436.
Leave a Comment