Aminokwasy to jedne z najpopularniejszych związków chemicznych budujących ludzkie ciało. Są one odpowiedzialne za gospodarkę hormonalną całego organizmu, a spektrum ich walorów jest niezwykle szerokie. Aminokwasy budują białka, co oznacza, że najwięcej można ich znaleźć w rybach, jajkach, mięsie oraz roślinach strączkowych. Cechują się one tym, że mają zdolność do tworzenia tkanek, skóry oraz włosów. Występują one głównie jako substancje stałe oraz krystaliczne, a ponadto wyróżniają się słodkim smakiem. Co istotne, rola aminokwasów jest bardzo złożona, albowiem są one nie tylko składnikami budulcowymi białek, ale również pomagają w produkcji hormonów czy enzymów.
Aminokwasy – co to?
Aminokwasy – co to? To pytanie zadaje sobie wiele osób. Choć termin ten jest bardzo popularny, to mało kto wie, za co dokładnie odpowiadają te związki chemiczne. W praktyce są to kwasy aminowe, czyli grupa związków organicznych, które składają się z węgla, azotu, wodoru i tlenu. Zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami, wyróżniamy aminokwasy białkowe i niebiałkowe. W przypadku człowieka szczególne znaczenie mają aminokwasy białkowe, które pełnią fundamentalną rolę w ludzkim organizmie.
Aminokwasy endogenne
Aminokwasy endogenne cechują się tym, że mogą być syntetyzowane samodzielnie przez ludzki organizm. Do najczęściej spotykanych aminokwasów endogennych zaliczamy chociażby glicynę, kwas glutaminowy, asparaginę czy serynę. Najbardziej popularnym aminokwasem endogennym bezapelacyjnie jest glicyna, którą można spotkać w wielu produktach żywnościowych. Szczególnie bogate są w nią pestki z dyni oraz łososie.
Aminokwasy egzogenne
Główną cechą, która odróżnia aminokwasy egzogenne od endogennych, jest fakt, iż nie mogą być one syntetyzowane przez organizm samodzielnie. W ich przypadku szczególnie istotne jest dostarczanie tych aminokwasów wraz z pożywieniem. Aminokwasy egzogenne w diecie są więc absolutnie obligatoryjne, gdyż bez nich człowiek nie jest w stanie odpowiednio funkcjonować. Do grupy tej zaliczamy głównie metioninę, lizynę, leucynę, fenyloalaninę oraz treoninę. Co istotne, ważnym źródłem aminokwasów egzogennych są produkty pochodzenia zwierzęcego. Ta odmiana aminokwasów ma wiele funkcji, wśród których szczególnie istotną rolę pełni produkcja hormonów czy zapewnienie prawidłowego działania układu nerwowego.
Rola aminokwasów w organizmie
Aminokwasy pełnią wiele istotnych zadań. Ich nadrzędną funkcją jest budowanie białek oraz pełnienie szeroko pojętych funkcji regulacyjnych. Dzięki ich występowaniu możliwa jest skuteczna produkcja neuroprzekaźników, hormonów oraz enzymów. Niekiedy jednak ich poziom w organizmie może być utrzymany na niewystarczająco wysokim poziomie. Wówczas zalecana jest suplementacja aminokwasów, dzięki której możliwe będzie uzupełnienie organizmu w niezbędne związki. Odpowiednia ilość aminokwasów sprzyja bowiem regulowaniu stężenia glukozy we krwi oraz pomaga w przemianie węglowodanów. Dlatego też związki te są niezwykle istotne w organizmie każdego człowieka bez wyjątku.
Źródła pokarmowe aminokwasów
Aminokwasy występują w wielu różnych produktach spożywczych, dzięki czemu uzupełnianie ich niedoboru może odbywać się nie tylko drogą suplementacji, ale również poprzez zmianę nawyków żywieniowych. Osoby szukające aminokwasów w jedzeniu powinny przede wszystkim spożywać duże ilości ryb, jajek oraz nabiału. Zalecane są także orzechy oraz siemię lniane. Aminokwasy w diecie wegańskiej można natomiast znaleźć w nasionach strączkowych. Osoby, które nie jedzą mięsa mogą również uzupełniać poziom aminokwasów poprzez częstsze spożywanie ryżu oraz kasz.
Objawy nadmiaru aminokwasów w organizmie
Pomimo że większość osób narzeka na zbyt niski poziom aminokwasów w organizmie, to niekiedy może również dochodzić do sytuacji, gdy notujemy ich zawyżoną ilość. Może to prowadzić do kamicy nerkowej oraz kwasicy, dlatego powinno być szybko zredukowane.
Objawem zbyt wysokiego poziomu aminokwasów jest gorsze samopoczucie, obniżony nastrój czy problemy z układem pokarmowym. Kiedy podejrzewamy, że poziom aminokwasów w naszym organizmie nie jest optymalny, warto udać się do lekarza i wykonać niezbędne badania.
Przyczyny i objawy niedoboru aminokwasów
Niedobór aminokwasów najczęściej wynika z nieodpowiednich nawyków żywieniowych. Dlatego tak ważne są aminokwasy egzogenne w diecie.
Główne objawy niedoboru to problemy ze snem, nawracające infekcje oraz anemia. Kiedy poziom aminokwasów jest zbyt niski, należy błyskawicznie reagować. Może on bowiem przerodzić się w znacznie poważniejsze problemy zdrowotne, których leczenie będzie wymagało hospitalizacji.
Aminokwasy w diecie wegańskiej i wegetariańskiej
Dieta wegańska bądź wegetariańska nie jest przeszkodą, aby uzupełniać poziom aminokwasów z pomocą pożywienia. W tym celu warto stawiać przede wszystkim na soję oraz nasiona chia. Świetnym produktem dla wegan może być także quinoa, czyli komosa ryżowa. Jeżeli jednak dieta nie przyczyni się do wzrostu ilości aminokwasów w organizmie, to warto skonsultować się ze specjalistą i rozpocząć stosowanie specjalnych preparatów. O ich zażywaniu powinny pamiętać również osoby spędzające wiele godzin na siłowni. Aminokwasy w diecie sportowca pełnią bowiem niezwykle ważną rolę i determinują rezultat ćwiczeń.
Schorzenia związane z aminokwasami
- Fenyloketonuria – uwarunkowana genetycznie choroba metaboliczna, dziedziczona recesywnie. Jej przyczyną jest nieodpowiedni poziom aktywności enzymu PAH.
- Anemia sierpowata – nieuleczalna choroba, która jest wrodzona. Jej cechą charakterystyczną jest niewłaściwa budowa hemoglobiny.
- Pląsawica Huntingtona – choroba genetyczna, podczas której dochodzi do otępienia i wielu zaburzeń psychicznych. Objawia się robieniem grymasów twarzy i marszczeniem czoła.
- Choroba syropu klonowego (MUSD) – schorzenie, w przebiegu którego organizm nie jest zdolny do rozkładania leucyny, izoleucyny i waliny. Objawia się charakterystycznym zapachem moczu.
Leave a Comment