Nadmierne i częste gazy jelitowe i wzdęcia – jak sobie z nimi radzić?

Wzdęcia i gazy są dolegliwościami, które w znacznym stopniu mogą obniżyć komfort życia. Na szczęście za pomocą zmiany diety i stylu życia możemy modyfikować te nieprzyjemne objawy. Jakie są przyczyny wzdęć i gazów? Czy warto wykonać badania przy częstych wzdęciach oraz jak sobie z nimi radzić? Na te pytania znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule. 

Wzdęcia, gazy, wiatry – jakie są objawy ?

Wzdęcia, inaczej nazywane bębnicą, są bardzo częstą dolegliwością zgłaszaną przez pacjentów. Opisują ją jako uczucie napompowania i powiększenia obwodu brzucha, często współwystępującą z bólem i uczuciem ciężkości w okolicach jamy brzusznej. Do innych objawów zalicza się również wzmożone oddawanie gazów i niekiedy przelewanie w jamie brzusznej. Wzdęcia i gazy są dolegliwościami, na które bardzo duży wpływ na rodzaj diety oraz styl życia. Mogą być one również objawem chorób, takich jak np. zespół jelita drażliwego, zespół przerostu bakteryjnego (SIBO), choroby wątroby i refluks. Dlatego, jeśli modyfikacje dotyczące zmiany diety i stylu życia nie pomagają, należy zgłosić się do specjalisty, który zleci wykonanie rozszerzonej diagnostyki, która umożliwi ustalenie przyczyny tych niechcianych przypadłości.

Trawienie, a wzdęcia i nadmierne gazy jelitowe

Jednym z najczęściej spotykanych objawów zaburzonego procesu trawiennego są wzdęcia. Może wynikać to z nieprawidłowej diety, obfitującej w wysoko przetworzone produkty, takie jak np. burgery, pizza, kebab, słone i słodkie przekąski. Niekiedy wzdęcia są również objawem spożycia dużej ilości nasion roślin strączkowych. Przyczyną problemów występujących po spożyciu strączków może być to, że tego typu produkty nie pojawiają się zbyt często w Twojej diecie i organizm nie potrafi ich prawidłowo trawić. Warto wtedy włączać do diety małe ilości nasion roślin strączkowych, stopniowo zwiększając ich objętość w posiłku. Dzięki temu organizm lepiej poradzi sobie z tymi produktami w diecie. Inną przyczyną wzdęć po spożyciu nasion roślin strączkowych jest ich nieprawidłowa obróbka cieplna. Należy pamiętać, że strączki należy początkowo namoczyć w zimnej lub ciepłej wodzie, a następnie gotować bez pokrywki we wstępnej fazie. Dzięki temu znacznie zmniejszysz zawartość substancji antyodżywczych w strączkach, które przyczyniają się do występowania wzdęć i gazów.

Wpływ flory bakteryjnej na wzdęcia i nadmierne gazy

Mikrobiom jelitowy odgrywa bardzo ważną rolę w funkcjonowaniu organizmu i coraz więcej badaczy uważa go za nasz drugi mózg. W jego skład wchodzą różne mikroorganizmy, których masa może wynosić do nawet około 2 kilogramów. Nieprawidłowa dieta, uboga w błonnik pokarmowy i bioaktywne substancje, takie jak np. polifenole, witaminy i składniki mineralne, może doprowadzić do zmniejszenia bioróżnorodności mikroorganizmów lub do przerostu ,,niechcianych’’ patogenów. To natomiast może doprowadzić do nieprzyjemnych dolegliwości, takich jak wzdęcia i gazy. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie różnorodnej diety obfitującej w takie produkty, jak warzywa, owoce, orzechy, nasiona, pełnoziarniste produkty zbożowe i oleje roślinne.

Jakie są przyczyny nadmiernych gazów i wzdęć?

Co powoduje wzdęcia? To pytanie, które często pada w gabinecie dietetyka lub lekarza. Przyczyn tej dolegliwości może być naprawdę wiele, ale do najczęstszych można zaliczyć:

• spożywanie produktów zawierających laktozę przy stwierdzonej nietolerancji laktozy,
• niedokładne przeżuwanie kęsów,
• oglądanie telewizji, przeglądanie komórki i czytanie podczas jedzenia,
• spożywanie ciężkostrawnych posiłków (tłustych, wysoko przetworzonych),
• choroby układu pokarmowego (np. zespół jelita drażliwego, celiakia i SIBO),
• zaparcia.

Gazy w jelitach, a guma do żucia

Żucie gumy może być przyczyną wzdętego brzucha. Niestety wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że podczas tej czynności dochodzi do połykania powietrza, które może przyczyniać się do wzdęcia brzucha i następnie do zwiększonej ilości gazów w jelitach. Żucie gumy może również doprowadzić do zaburzeń w pracy wędrującego kompleksu mioelektrycznego, który pełni w naszych jelitach funkcję ,,miotły’’, która je oczyszcza. Dlatego żucie gumy między posiłkami, ale również podjadanie i picie kalorycznych, gazowanych napojów nie jest dobrym wyborem i może doprowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu układu pokarmowego. 

Choroby układu pokarmowego, w których pojawiają się wzdęcia

Przyczyną wzdęć nie zawsze musi być nieprawidłowa dieta i styl życia, ponieważ czasami problem jest znacznie bardziej złożony. Choroby układu pokarmowego mogą również dawać objawy takie jak ból brzucha, wzdęcia, gazy i przelewanie w brzuchu. Do chorób, które mogą współwystępować z tymi objawami, zalicza się między innymi celiakię, chorobę Leśniowskiego-Crohna, zespół jelita drażliwego, zatrucie pokarmowe oraz choroby trzustki i wątroby. Przyczyną wzdęć mogą być również nowotwory. Dlatego tak ważna jest diagnostyka i niebagatelizowanie stanu zdrowia.

Uwalnianie gazów jelitowych – domowe sposoby na wzdęcia

Co na wzdęcia? To pytanie, które równie często pada w gabinetach specjalistów. Po pierwsze należy zwrócić uwagę na jakość diety i na to, czy w większości bazuje na nieprzetworzonych produktach. Kolejnym aspektem jest regularna aktywność fizyczna, która usprawnia motorykę jelit i przeciwdziała zaparciom. Minimalny czas trwania umiarkowanej aktywności fizycznej wynosi 150 minut tygodniowo – dziennie to tylko trochę ponad 20 minut. Należy również zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu. Zaleca się około 35 ml płynów (z czego większość powinna stanowić woda, warto unikać gazowanych napojów) na każdy kilogram masy ciała. 

Jeśli już borykamy się z nadmiernymi wzdęciami, to zamiast sięgać po tabletkę, warto wzbogacić swój pokarm w aromatyczne przyprawy, które wspierają układ pokarmowy i wykazują działanie ,,wiatropędne’’. Zaliczyć do nich możemy kminek, szałwię, kwiat rumianku i lawendy, bazylię, koper włoski, tymianek, miętę pieprzową i majeranek.

Jakie badania warto zrobić przy częstych wzdęciach i nadmiernej produkcji gazów?

Przewlekłe i nawracające wzdęcia mogą być objawem poważnych chorób, dlatego nie wolno ich ignorować. W pierwszej kolejności warto udać się do specjalisty, który zbierze dokładny wywiad i skieruje nas na odpowiednie badania. Zaliczyć do nich możemy:

• rozszerzone badania krwi,
• USG jamy brzusznej,
• test wodorowy lub test wodorowo-metanowy,
• gastroskopię i kolonoskopię,
• RTG brzucha.

Jakich produktów spożywczych unikać przy problemie gazów i wzdęć?

Wzdęcia i gazy są bardzo częstym objawem wynikającym z niewłaściwej diety. Dlatego, jeśli chcesz się ich pozbyć, powinieneś wykluczyć z jadłospisu wysoko przetworzoną żywność, do której zalicza się wyroby cukiernicze, słone przekąski i dania typu fast food. Dodatkowo należy wystrzegać się cukru, ostrych przypraw i produktów, które mogą Ci szkodzić. Bardzo ważne jest monitorowanie czy konkretne produkty spożywcze nie nasilają tych niechcianych dolegliwości. W ustaleniu, które produkty Ci szkodzą, pomocne jest prowadzenie dzienniczka żywieniowego, ponieważ niekiedy wzdęcia mogą pojawiać się dopiero po jakimś czasie po zjedzeniu posiłku. Nadmierne wzdęcia są bowiem częstym objawem nietolerancji laktozy lub nadwrażliwości na jakiś składnik diety.

Jakie produkty włączyć do diety?

Osoba borykająca się z nadmiernymi wzdęciami i gazami powinna zadbać o pełnowartościową dietę, bazującą na warzywach, owocach, pełnoziarnistych produktach zbożowych, orzechach, nasionach roślin strączkowych, chudym drobiu i rybach, nie zapominając przy tym o odpowiednim nawodnieniu organizmu. Jadłospis bazujący na tych produktach powinien być pomocny, w sytuacji, gdy przyczyną wzdęć jest nieprawidłowa i wysoko przetworzona dieta. Warto również wzbogacić ją wtedy o zioła wpływające korzystnie na układ trawienny, takie jak np. kminek, majeranek i mięta pieprzowa. Niekiedy przyczyną wzdęć są poważne choroby i sposób żywienia oraz rodzaj produktów spożywczych powinien być wtedy dobierany indywidualnie do chorego.

Inne pytania, na które warto opowiedzieć

W tej sekcji odpowiadamy na pytania uzupełniające.

Skąd się biorą śmierdzące gazy?

Śmierdzące gazy pochodzą głównie z procesu fermentacji niewchłoniętych resztek pokarmowych przez bakterie jelitowe. Niektóre składniki, jak siarka w białkach, mogą nasilać nieprzyjemny zapach.

Gazy w jelitach a flora bakteryjna – jaki jest związek?

Flora bakteryjna w jelitach ma kluczowe znaczenie w trawieniu, a gazy są naturalnym produktem jej działania. Zmiany w składzie flory mogą wpływać na ilość i rodzaj produkowanych gazów.

Jakie zioła zalecane są na wzdęcia u dzieci?

Na wzdęcia u dzieci zalecane są łagodne zioła, takie jak koper włoski (fenkuł), rumianek i mięta, które mogą pomagać w łagodzeniu dolegliwości trawiennych.

Zalecane zioła na wzdęcia w ciąży

W ciąży na wzdęcia zalecane są bezpieczne zioła jak koperek, mięta pieprzowa i rumianek, które łagodzą dolegliwości trawienne, ale zawsze należy konsultować ich użycie z lekarzem.

Brak gazów jelitowych – czy to możliwe?

Całkowity brak gazów jelitowych jest nieprawdopodobny, ponieważ są one naturalnym produktem trawienia. Znaczne zmniejszenie ich ilości może jednak wskazywać na nieprawidłowości w diecie lub trawieniu.

Literatura:

1. Malik TF, Panuganti KK. Lactose Intolerance. 2022 May 16. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan–. PMID: 30335318.
2. Bellini M, Tonarelli S, Barracca F, Rettura F, Pancetti A, Ceccarelli L, Ricchiuti A, Costa F, de Bortoli N, Marchi S, Rossi A. Chronic Constipation: Is a Nutritional Approach Reasonable? Nutrients. 2021 Sep 26;13(10):3386. doi: 10.3390/nu13103386. PMID: 34684388; PMCID: PMC8538724.
3. Fernández-Bañares F. Carbohydrate Maldigestion and Intolerance. Nutrients. 2022 May 4;14(9):1923. doi: 10.3390/nu14091923. PMID: 35565890; PMCID: PMC9099680.