Mitochondria – jak wspierać ich pracę?

Mitochondria pełnią różnorodne i zarazem niezbędne funkcje w ludzkim organizmie. Ich rozregulowanie ma wpływ na szybsze starzenie się i zwiększa ryzyko niektórych chorób, np. nowotworów i chorób neurodegeneracyjnych. Jakie funkcje mają mitochondria w organizmie? Jaka dieta wspiera mitochondria? Jak chronić mitochondria? Na te pytania i wiele innych znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule. 

Funkcja mitochondriów

Mitochondria to struktury komórkowe występujące wewnątrz komórek eukariotycznych (komórki eukariotyczne, to komórki zawierające jądro komórkowe w swojej budowie). Są one niezbędne, aby komórki mogły prawidłowo funkcjonować. Mitochondria są głównym miejscem, w którym dochodzi do produkcji energii, która jest niezbędna do wszystkich czynności organizmu, takich jak np. termoregulacja, ruszanie ręką i myślenie. Odgrywają one również rolę w procesach apoptozy zachodzących w ustroju. Oznacza to, że odgrywają rolę w regulacji śmierci komórek w organizmie. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko powstania nieprawidłowych komórek, które mogą być przyczyną wielu poważnych chorób (np. nowotworów). Mitochondria biorą także udział w różnicowaniu i aktywacji komórek układu odpornościowego. Dodatkowo są w stanie produkować reaktywne formy tlenu i mitochondrialne DNA oraz białka, które również wspierają funkcjonowanie tego układu. Mitochondria odgrywają także rolę w procesach związanych z przekształcaniem lipidów oraz termoregulacji. Jak widać, ich prawidłowe funkcjonowanie jest niezbędne dla zachowania równowagi organizmu i zapobiegania rozwojowi poważnych chorób. 

Choroby mitochondrialne  

Mitochondria można porównać do kontrolera zdrowia w organizmie, ponieważ to one dbają o to, aby wszystko funkcjonowało tak, jak należy. Niestety zmiany, jakie wynikają z szybkiego rozwoju cywilizacji (stres, niedobór snu, zanieczyszczenia, zła dieta), powodują uszkodzenia mitochondriów, które mogą być przyczyną poważnych chorób. 

Co to są choroby mitochondrialne? 

Choroby wynikające z zaburzonej pracy mitochondriów mogą obejmować wiele narządów i tkanek. Coraz więcej badań wskazuje na powiązania pomiędzy zaburzeniem pracy mitochondriów a rozwojem otyłości, cukrzycy typu 2, nadciśnienie tętniczego, chorób neurodegeneracyjnych (demencji, choroby Parkinsona, choroby Alzheimera), chorób nerek i wielu innych narządów. Dodatkowo osoby mogą odczuwać, że ich mitochondria funkcjonują gorzej poprzez przewlekłe zmęczenie, zwiększoną podatność na infekcje, senność i inne nieprzyjemne dolegliwości. 

Do chorób wynikających z nieprawidłowego funkcjonowania mitochondriów zalicza się choroby mitochondrialne, które są chorobami genetycznymi i wynikają z mutacji genomu mitochondrialnego. Choroby te mogą mieć różne objawy i skutki, ale zazwyczaj związane są z tkankami, które potrzebują dużo energii, np. mięśnie szkieletowe i układ nerwowy. 

Objawy i diagnoza chorób mitochondrialnych

Choroby mitochondrialne mogą powodować różne objawy, do których można zaliczyć zaburzenia neurologiczne (encefalopatie, neuropatie, ataksje) i narządowe (opóźnienia rozwojowe, drgawki, zaburzenia mowy i widzenia), problemy energetyczne organizmu oraz objawy zmienne. Istnieje wiele metod diagnozowania chorób mitochondrialnych. Zaliczyć do nich można między innymi badania biochemiczne, genetyczne i obrazowe, biopsje, badania przewodnictwa nerwowego i elektromiografie. Warto jednak pamiętać, że nie zawsze gorsze funkcjonowanie mitochondriów powoduje tak poważne objawy. Niekiedy może wpływać na występowanie otyłości lub innych chorób narządowych. 

Wpływ chorób mitochondrialnych na zdrowie i życie pacjentów 

Choroby mitochondrialne mogą znacząco wpłynąć na komfort życia pacjentów.  Wpływ tych chorób może być różnorodny i zależeć od typu i ciężkości choroby, a także od narządów i tkanek, które są najbardziej dotknięte. W leczeniu tych chorób stosuje się złożone terapie, które obejmują zmiany nawyków żywieniowych, farmakoterapię, suplementację, fizjoterapię i inne formy, które mogą poprawić życie pacjentów. Na szczęście coraz więcej badań potwierdza ogromny wpływ mitochondriów na rozwój również innych chorób, dzięki czemu istnieje możliwość wdrożenia odpowiedniego działania. 

Array

Ochrona mitochondriów 

Ochrona mitochondriów jest niezbędna, aby cieszyć się długim i zdrowym życiem. Dlatego z roku na rok można znaleźć coraz więcej badań o wpływie diety i stylu życia na wsparcie mitochondriów. Stres, zanieczyszczenia środowiska, niezdrowa dieta i brak ruchu wywierają negatywny wpływ na mitochondria. Te wszystkie zmienne powodują stres oksydacyjny, którego nadmiar może uszkadzać te struktury. Dlatego warto wprowadzić pewne zmiany, które wpłyną korzystnie na długość życia oraz zmniejszą ryzyko rozwoju chorób. 

Mitochondria i starzenie się 

Mitochondria odgrywają kluczową rolę w procesie starzenia się organizmu, dlatego poprzez ich wsparcie istnieje możliwość opóźnienia tego procesu. Stres oksydacyjny może powodować ich uszkodzenia, czego konsekwencją jest wzmożone zmęczenie, brak energii, zwiększona podatność na infekcje i choroby oraz starzenie się tkanek i narządów. Dlatego warto wprowadzić do swojej codziennej rutyny pewne modyfikacje, które będą przeciwdziałać uszkodzeniu mitochondriów. 

Dieta wspierająca mitochondria

Dieta wspierająca mitochondria powinna bazować na jak najmniej przetworzonych produktach o wysokiej zawartości witamin, składników mineralnych i polifenoli. Dlatego warto w codziennym jadłospisie umieszczać takie produkty, jak warzywa, owoce, orzechy, nasiona, pestki, oleje roślinne, nasiona roślin strączkowych, tłuste ryby morskie i pełnoziarniste produkty zbożowe. Dodatkowo nie należy zapominać o prawidłowym nawodnieniu organizmu. Dziennie należy wypijać około 35 ml płynów na każdy kilogram masy ciała. Innym rodzajem diety, który może wesprzeć mitochondria, jest śródziemnomorska dieta ketogeniczna. Ten rodzaj żywienia opiera się na jedzeniu warzyw, owoców jagodowych oraz zdrowych tłuszczy pochodzenia roślinnego. 

Mitochondria i detoks organizmu

Mitochondria odgrywają ważną rolę w procesie detoksykacji organizmu. Uczestniczą one w przemianach toksycznych produktów, neutralizowaniu wolnych rodników i pomagają w zachowaniu równowagi w organizmie. W celu wsparcia mitochondriów w tej funkcji należy zadbać o prawidłową dietę, regularną aktywność fizyczną oraz można rozważyć wdrożenie niektórych suplementów. Zaliczyć do nich można między innymi kwasy omega-3, koenzym Q10, witaminę E i C oraz resweratrol. 

Suplementy na mitochondria 

Istnieją różne suplementy diety, które mogą korzystnie wpłynąć na funkcjonowanie mitochondriów. Zaliczyć do nich możemy między innymi: koenzym Q10, L-karnitynę, kwas alfa-liponowy, NAC, różne polifenole oraz adaptogeny. Do innych produktów, które również mogą wesprzeć mitochondria, zalicza się niektóre zioła (np. zielona herbata) i witaminy z grupy B. Przed wdrożeniem suplementacji warto skonsultować się ze specjalistą, ponieważ każdy organizm jest inny i wymaga indywidualnego traktowania. 

Adaptogeny dla mitochondriów  

Adaptogeny to substancje, które pomagają w radzeniu sobie ze stresem fizycznym, psychicznym i środowiskowym, dzięki czemu mogą wspierać funkcjonowanie mitochondriów. Szczególnie warto rozważyć ashwagandhe i rhodiola rosea. Mogą one nie tylko być pomocne w neutralizowaniu stresu, ale również wspierają funkcje różnych układów w organizmie. 

Witaminy dla mitochondriów

Witaminy to substancje, które również mogą wesprzeć mitochondria. Szczególnie warto pamiętać o witaminie E i C oraz witaminach z grupy B. Witamina E i C mają silne właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne, dzięki czemu pomagają w neutralizowaniu wolnych rodników. Natomiast witaminy z grupy B wspierają funkcjonowanie układu nerwowego i procesy metaboliczne zachodzące w mitochondriach. 

Zobacz także:

• Jak wybrać adaptogen, który będzie dla mnie najlepszy?
• Jak pokonać przewlekłe zmęczenie?
•  Żywność konopna – hit czy kit?
• Pora brania suplementów

Literatura:

1. Nunnari J, Suomalainen A. Mitochondria: in sickness and in health. Cell. 2012 Mar 16;148(6):1145-59. 
2. Pollicino F, Veronese N, Dominguez LJ, Barbagallo M. Mediterranean diet and mitochondria: New findings. Exp Gerontol. 2023 Jun 1;176:112165. 
3. Annesley SJ, Fisher PR. Mitochondria in Health and Disease. Cells. 2019 Jul 5;8(7):680.
4. Rauchová H. Coenzyme Q10 effects in neurological diseases. Physiol Res. 2021 Dec 30;70(Suppl4):S683-S714. 
5. Napolitano G, Fasciolo G, Di Meo S, Venditti P. Vitamin E Supplementation and Mitochondria in Experimental and Functional Hyperthyroidism: A Mini-Review. Nutrients. 2019 Dec 1;11(12):2900.