Awersje pokarmowe to specyficzne odruchy lub negatywne reakcje, które pojawiają się w odpowiedzi na konkretne produkty lub grupy produktów. Bagatelizowanie awersji może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak niedobory pokarmowe, problemy społeczne, zaburzenia psychiczne i różnego rodzaju choroby. Jakie mogą być przyczyny awersji pokarmowych i jak sobie z nimi radzić? Jakie mogą być skutki zdrowotne awersji pokarmowych? Na te pytania i wiele innych znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule.
Przyczyny awersji pokarmowych
Awersje pokarmowe najczęściej spotyka się u dzieci w momencie rozszerzania diety. Na pewno wielu rodziców spotkało się z problemami podczas wprowadzania nowych produktów do jadłospisu ich pociech. Niestety bagatelizowanie dużych wybiórczości pokarmowych może być przyczyną późniejszych problemów z żywieniem i dużych ograniczeń związanych z dietą. Awersje pokarmowe mogą również wystąpić po traumatycznych doświadczeniach, takich jak zadławienie, zatrucie pokarmowe, jednak zazwyczaj dotyczą konkretnego produktu lub dania. Do przyczyn tych zaburzeń można również zaliczyć:
- predyspozycje genetyczne,
- zaburzenia sensoryczne, takie jak nadwrażliwość na smak, zapach i dotyk,
- ciążę,
- zaburzenia jedzenia, takie jak anoreksja i bulimia,
- negatywne doświadczenia z żywieniem (np. ból po konkretnych produktach),
- zmiany w zmysłach, które mogą pojawiać się wraz z wiekiem, na skutek upadku i chorób,
- czynniki psychospołeczne, takie jak stres, depresja, zaburzenia lękowe.
Skutki zdrowotne awersji pokarmowych
Skutki zdrowotne awersji pokarmowych mogą być bardzo szkodliwe dla zdrowia. Do jednych z najczęściej występujących należy zaliczyć niedobory pokarmowe. U osób z awersją pokarmową można również zaobserwować nadmiar niektórych składników odżywczych. Usunięcie z jadłospisu niektórych produktów może również skutkować problemami trawiennymi, biegunkami i zaparciami. Dodatkowo nie należy zapominać o zwiększonym ryzyku ograniczeń społecznych, które wynikają ze strachu przed spożyciem konkretnych produktów.
Niedobory składników odżywczych z powodu awersji
Awersja może być przyczyną niedoborów składników odżywczych. Szczególnie groźne są awersje polegające na wykluczeniu z jadłospisu wielu grup produktów, ponieważ może być to przyczyną niedoborów wielu witamin i składników mineralnych. Najczęściej obserwuje się niedobory:
- żelaza – spowodowane wykluczeniem mięsa, jaj, nasion roślin strączkowych i podrobów,
- wapnia – spowodowane wykluczeniem nabiału,
- kwasów omega-3 – spowodowane wykluczeniem ryb,
- błonnika pokarmowego – spowodowane wykluczeniem warzyw, owoców, pestek, orzechów i nasion oraz pełnoziarnistych produktów zbożowych,
- kwasu foliowego – spowodowane wykluczeniem zielonych warzyw liściastych,
- witaminy B12 – spowodowane wykluczeniem mięsa i jaj.
Nadmiar składników odżywczych z powodu awersji pokarmowych
Awersje pokarmowe mogą również prowadzić do nadmiaru pewnych składników w diecie, które nie zawsze wpływają pozytywnie na organizm. Osoby z awersją często jedzą bardzo monotonnie i wybierają produkty wysoko przetworzone, ponieważ zazwyczaj wyglądają podobnie i nie różnią się znacząco smakiem, konsystencją i kolorem. Monotonna dieta może być przyczyną nadmiaru pewnych składników, które mogą negatywnie wpływać na organizm.
Często wykluczonym produktem są pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa i część owoców. Natomiast na ich miejsce trafia oczyszczone pieczywo oraz produkty z dodatkiem cukru. Niestety nadmiar takiej żywności może być przyczyną stanu zapalnego w organizmie oraz zwiększać ryzyko rozwoju nadwagi i otyłości. Awersje pokarmowe mogą również wpływać na zwiększone przyjmowanie żywności wysoko przetworzonej, która zawiera duże ilości cukru, soli i kwasów tłuszczowych typu trans. Nadmiar soli może zwiększać ryzyko nadciśnienia tętniczego oraz nowotworu żołądka, natomiast kwasy tłuszczowe typu trans zwiększają ryzyko chorób serca i wpływają na rozwój stanu zapalnego w organizmie.
Metody pokonywania awersji pokarmowych
Istnieje wiele metod pokonywania awersji pokarmowych. Mogą one opierać się na współpracy z psychologiem, dietetykiem i psychoterapeutą. Ich głównym celem jest wykrycie przyczyn awersji i stopniowe rozszerzanie diety o nowe produkty. Cały proces może zajmować dużo czasu, jednak rozszerzenie diety o nowe produkty może znacząco ułatwić codzienne funkcjonowanie i zmniejszyć ryzyko poważnych chorób, wynikających z niedoborów pokarmowych. Dlatego, jeśli Twoja dieta jest monotonna i obawiasz się o swoje zdrowie, powinieneś skonsultować się ze specjalistą, który pomoże Ci zmienić obecne wzorce żywieniowe i ustalić ich przyczynę.
Zaburzenia odżywiania i awersje pokarmowe
Awersje pokarmowe mogą być związane z różnymi zaburzeniami odżywiania, dlatego nie należy ich bagatelizować. Wykluczenie z diety dużych ilości pokarmów może wynikać z obawy przed ich kalorycznością, czego konsekwencją mogą być duże niedobory w zawartości witamin i składników mineralnych w diecie. Dodatkowo awersje pokarmowe mogą być przyczyną lęku i izolacji społecznej, co natomiast może wpływać na obniżenie samopoczucie i pogłębiać zaburzenia odżywiania. Radzenie sobie z awersjami pokarmowymi, które współtowarzyszą zaburzeniom odżywiania, wymaga wsparcia psychologicznego, które polega na budowaniu pewności siebie oraz pozytywnych odczuć związanych z żywieniem. Akceptacja, cierpliwość i edukacja na temat żywności są kluczowe w procesie przezwyciężania trudności emocjonalnych związanych z jedzeniem. Znalezienie zdrowych alternatyw dla odrzucanych potraw oraz dostosowanie indywidualnego podejścia do radzenia sobie z awersjami pokarmowymi jest niezbędne do osiągnięcia sukcesu.
Strategie dietetyczne przy awersjach pokarmowych
Strategie dietetyczne przy awersjach pokarmowych mogą różnić się w zależności od ilości produktów nieakceptowalnych. Na początku warto zacząć od ustalenia produktów akceptowanych i nieakceptowanych. Jest to pomocne przy ustaleniu cech wspólnych produktów. Przykładowo dieta może opierać się o jasne produkty i eliminować te o intensywnych barwach. W takiej sytuacji dietę należy zacząć rozszerzać o produkty bardziej pomarańczowe i ciemnożółte, stopniowo zmieniając ich barwę i konsystencję. Dzięki temu istnieje większe prawdopodobieństwo włączenia nowych produktów. Dodatkowo dobrze połączyć to z terapią sensoryczną i żywieniową. Kolejnym rozwiązaniem, które może pomóc w leczeniu awersji pokarmowych, jest eksperymentowanie z różnymi metodami przygotowywania potraw. To, jak potrawa jest przyrządzana, może wpłynąć na jej smak i konsystencję, a to natomiast na akceptowanie danego produktu. Współpraca z dietetykiem powinna polegać również na doborze odpowiedniej diety, która zmniejsza ryzyko niedoborów pokarmowych.
Podsumowanie
Awersje pokarmowe mogą znacząco utrudnić funkcjonowanie. Dlatego tak ważne jest, aby zgłosić się do specjalisty, który pomoże w ich leczeniu. Pamiętaj, że duże wykluczenia dietetyczne mogą prowadzić do niedoborów pokarmowych oraz być przyczyną poważnych chorób. Dlatego, jeśli obawiasz się o swoją dietę koniecznie udaj się do specjalisty, który pomoże Ci w ustaleniu zdrowej diety i planu leczenia.
Zobacz także:
- Zdrowe podejście do świątecznego jedzenia: jak zachować równowagę żywieniową?
- Jak pokonać przewlekłe zmęczenie?
- Wpływ cukru i słodzików na mikrobiom jelitowy
- Pasożyty ludzkie: objawy, leczenie i przyczyny
Literatura:
- Fishbein M, Cox S, Swenny C, Mogren C, Walbert L, Fraker C. Food chaining: a systematic approach for the treatment of children with feeding aversion. Nutr Clin Pract. 2006 Apr;21(2):182-4.
- Hinkelmann JV, Possa LO, de Oliveira CA, Faria BS, Hermsdorff HHM, Rosa COB. Food preferences and aversions of patients undergoing chemotherapy, radiotherapy and/or hematopoietic stem cell transplantation. Clin Nutr ESPEN. 2021 Aug;44:331-336.
- Ralphs MH, Provenza FD. Conditioned food aversions: principles and practices, with special reference to social facilitation. Proc Nutr Soc. 1999 Nov;58(4):813-20.
- Vaz FJ, Alcaina T, Guisado JA. Food aversions in eating disorders. Int J Food Sci Nutr. 1998 May;49(3):181-6.
Leave a Comment