Strona główna » Elektrolity — czym są i kto powinien je pić? Najważniejsze źródła i skutki niedoborów
Elektrolity - czym są i kto powinien je pić? Najważniejsze źródła i skutki niedoboru - obrazek wyróżniający

Elektrolity — czym są i kto powinien je pić? Najważniejsze źródła i skutki niedoborów

Elektrolity odgrywają kluczową rolę w organizmie, pomagając nawadniać i zapobiegać odwodnieniu. Zastanawiasz się, jak utrzymać równowagę elektrolitów w swoim organizmie i dlaczego jest to tak ważne dla zdrowia? Elektrolity, takie jak potas i sód, są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ich niedobór lub nadmiar może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Często nie zdajemy sobie sprawy, że niedobór elektrolitów może dotyczyć każdego z nas. Na przykład wskutek przebywania w bardzo gorących miejscach lub przez intensywną aktywność fizyczną. Z tego artykułu dowiesz się, jak rozpoznać objawy wskazujące na zaburzenie równowagi elektrolitowej, jak skutecznie uzupełniać te związki oraz czy są jakieś badania pomagające w ocenie elektrolitów. 

Elektrolity — co to jest i kto powinien je pić?

Elektrolity to składniki mineralne, które są niezbędne do wielu kluczowych procesów zachodzących w organizmie. Zaliczyć do nich można sód, potas, wapń, magnez, chlorki, fosforany i wodorowęglany.   Mają kluczowe znaczenie dla wielu funkcji życiowych, w tym dla regulacji równowagi płynów w organizmie, przewodzenia impulsów nerwowych, skurczu mięśni, a także regulacji pH krwi.

Stosowanie elektrolitów powinny w szczególności rozważyć osoby, które są aktywne fizycznie, przebywają w wysokim temperaturach i mają problemy zdrowotne, które mogą powodować szybką utratę płynów (np. wymioty, biegunka). Ponadto ich przyjmowanie powinny rozważyć osoby, które nie przyjmują wystarczających ilości elektrolitów wraz z dietą. 

Niedobór elektrolitów – objawy i skuteczne metody uzupełniania

Najczęstsze objawy niedoboru elektrolitów mogą być różnorodne i obejmować zmęczenie, osłabienie mięśni, bóle głowy, zaparcia, skurcze mięśni i utratę apetytu. Wraz z postępującym niedoborem może dojść do wystąpienia drgawek, drżenia mięśni, a nawet zaburzenia rytmu serca.  Elektrolity, są niezbędne dla organizmu, ponieważ zapewniają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego, a także odpowiadają za przewodzenie impulsów nerwowych. Ich niedobór może prowadzić do groźnych dla zdrowia stanów, które mogą wpływać na ogólne samopoczucie i zdolność do wykonywania codziennych czynności.

W celu skutecznego uzupełniania elektrolitów warto sięgnąć po preparaty nawadniające w postaci gotowych napojów elektrolitowych. Poza wodą zawierają one również niezbędne elektrolity, dzięki czemu pomagają w ich uzupełnieniu. Dodatkowo można zakupić proszki, które po rozpuszczeniu w odpowiedniej ilości wody, są gotowe do spożycia i również pomagają w uzupełnieniu niedoborów.

Ważne jest, aby pamiętać, że elektrolity tracimy nie tylko  przy podwyższonej temperaturze ciała w wyniku choroby, ale również w wyniku wymiotów i biegunki, podczas przebywania w wysokich temperaturach oraz przy wysiłku fizycznym. Dlatego niezbędne jest zadbanie o ich odpowiednią podaż, aby cieszyć się zdrowiem i dobrym samopoczuciem. 

Objawy niedoboru elektrolitów — infografika

 

Jakie są najważniejsze źródła elektrolitów?

Elektrolity można skutecznie uzupełniać poprzez dietę bogatą w różnorodne owoce, warzywa, orzechy i nasiona. Na przykład, wysokie stężenia potasu znajdziemy w bananach, pomarańczach, ziemniakach (szczególnie w skórce), a także w szpinaku i fasoli. Magnez jest obfity w orzechach, takich jak migdały i orzechy brazylijskie, a także w nasionach dyni i pełnoziarnistych produktach zbożowych.

Wapń, niezbędny do przewodzenia impulsów nerwowych i skurczu mięśni, występuje w produktach mlecznych, jak mleko i ser, ale również w maku oraz zielonych warzywach liściastych takich jak brokuły i jarmuż. Chlor z kolei, który wspomaga równowagę płynów w organizmie, można znaleźć w soli kuchennej oraz w oliwkach i algach morskich. Wiedza, które pokarmy są bogate w konkretne elektrolity, może pomóc w efektywnym zarządzaniu ich stężeniem w organizmie, co jest ważne dla utrzymania zdrowia i dobrej kondycji fizycznej.

Badanie elektrolitów: kiedy jest potrzebne?

Badanie elektrolitów można wykonać poprzez oznaczenie ich za pomocą badania krwi. Jednak ich odchylenia od normy są zazwyczaj widoczne dopiero przy dużym niedoborze lub nadmiarze, które mogą wynikać z różnych stanów klinicznych, takich jak niewydolność nerek, choroby serca, odwodnienie czy intensywny wysiłek fizyczny.

Dlatego wskazaniem do badania elektrolitów powinny być objawy, które na to wskazują, takie jak  skurcze mięśni, zmęczenie, zawroty głowy, nudności, przewlekłe wymioty lub biegunka. Regularne sprawdzanie stężeń elektrolitów nie jest zazwyczaj konieczne, chyba że lekarz zdecyduje inaczej na podstawie indywidualnych potrzeb zdrowotnych pacjenta. 

Regularne badanie elektrolitów może być zalecane dla osób z przewlekłym chorobami, takimi jak choroby nerek, choroby serca czy cukrzyca, ponieważ mogą one wpływać na równowagę elektrolitową. Ponadto  osoby stosujące leki diuretyczne lub inne leki wpływające na stężenie elektrolitów powinny rozważyć ich regularne monitorowanie. Jednak są to badania najczęściej zlecane przez specjalistę. 

Źródła elektrolitów - infografika

Jak elektrolity wpływają na organizm?

Elektrolity są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania każdej komórki, tkanki i organu w ludzkim ciele. Odgrywają ważną rolę w utrzymaniu równowagi płynów, co bezpośrednio kontroluje ilość wody w organizmie, jak również poziom pH i ciśnienie osmotyczne.

Równowaga elektrolitów jest niezbędna dla przewodzenia impulsów nerwowych, skurczu mięśni, w tym serca, oraz dla wielu innych procesów, takich jak krzepnięcie krwi i budowa nowych komórek. Niedobór lub nadmiar elektrolitów może prowadzić do zaburzeń pracy serca, problemów z mięśniami, a także do zmian w poziomie energii i ogólnego samopoczucia.

Przyczyn zaburzeń elektrolitowych może być wiele, w tym nieodpowiednia dieta, choroby przewlekłe, zaburzenia hormonalne czy przyjmowanie niektórych leków. Na poziomy elektrolitów wpływa również gospodarka wodno-elektrolitowa, która zależy od wielu czynników, w tym od spożywanych płynów i elektrolitów.

Dlatego tak ważne jest, aby dbać o odpowiednie nawodnienie i dietę bogatą w niezbędne elektrolity. Utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej i odpowiednie stężenia elektrolitów jest fundamentem dla zachowania zdrowia i zapewnienia, że wszystkie systemy w organizmie mogą funkcjonować optymalnie.

Nadmiar elektrolitów: objawy, przyczyny i jak zapobiegać

Zarówno nadmiar elektrolitów w organizmie człowieka, jak i ich niedobór, mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Objawy zaburzeń elektrolitowych mogą być różnorodne i zależą od rodzaju elektrolitu, którego dotyczy nadmiar. Na przykład, hipernatremia, czyli zbyt wysokie stężenie sodu, może objawiać się zaburzeniami świadomości, drażliwością, a w skrajnych przypadkach nawet śpiączką. Z kolei nadmiar potasu, znany jako hipokaliemia, grozi zaburzeniami rytmu serca.

Przyczyny nadmiaru elektrolitów często wiążą się z nadmiernym spożyciem suplementów, zaburzeniami funkcji nerek, a także przewlekłym odwodnieniem spowodowanym utrata wody z organizmu.  W celu zapobiegania takim sytuacjom, należy zadbać o zróżnicowaną dietę oraz włączanie suplementacji elektrolitami dopiero podczas ich zwiększonej utraty, np. na skutek zwiększonej potliwości. 

Badania nad elektrolitami

Prawidłowe stężenia elektrolitów są niezbędne dla zachowania zdrowia i dobrego samopoczucia. Dlatego tak ważne jest, aby w sytuacji zwiększonej utraty, zadbać o ich uzupełnienie. Wśród sytuacji, które mogą prowadzić do ich zwiększonej utraty z organizmu, można zaliczyć podwyższoną temperaturę ciała, przebywanie w wysokich temperaturach, wymioty, biegunkę i intensywny wysiłek fizyczny. Poznaj kilka faktów na temat elektrolitów, które można znaleźć w badaniach naukowych:

  1. Elektrolity, takie jak sód i potas, są kluczowe dla utrzymania nawodnienia i poprawy wydolności podczas długotrwałego wysiłku fizycznego. Uzupełnianie elektrolitów może pomóc w zapobieganiu zaburzeniom równowagi elektrolitowej, co może wpływać na wydolność i regenerację. Największą skuteczność osiągają hipotoniczne napoje elektrolitowe [1]. 
  2. Terapia płynowa jest zazwyczaj najbardziej ratującym życie i najważniejszym środkiem terapeutycznym w ostrej biegunce. Należy zadbać wtedy o prawidłowe uzupełnienie płynów oraz elektrolitów za pomocą doustnych roztworów nawadniających [2]. 
  3. Chlorek należy do głównych elektrolitów, które odgrywają wyjątkową rolę w homeostazie płynów i jest związany z układami sercowo-nerkowymi i neurohormonalnymi. Utrzymanie go na odpowiednim poziomie jest niezbędne dla osób z niewydolnością serca. Dlatego tak ważne jest jego kontrolowanie w surowicy krwi [3]. 
  4. Utrata elektrolitów podczas intensywnego wysiłku fizycznego jest znacząca, a ich uzupełnianie jest ważne dla zachowania zdrowia i optymalnej funkcji mięśni. Odpowiednie napoje izotoniczne mogą pomóc w skutecznej regeneracji [4]. 

Prawidłowe stężenia elektrolitów są niezwykle ważne dla zachowania zdrowia organizmu. Dlatego w okresie ich wzmożonej utraty należy zadbać o ich uzupełnienie wraz z dietą lub płynów zawierających elektrolity. 

FAQ — najczęściej zadawane pytania

Elektrolity FAQ - zdjęcie poglądowe

Kiedy pić elektrolity?

Elektrolity należy przyjmować w okresie ich wzmożonej utraty z organizmu. Dlatego pora jest w dużej mierze zależna od stylu życia. Najlepiej, aby ich przyjmowania rozważyć w czasie intensywnego wysiłku fizycznego, podczas przebywania w wysokich temperaturach, występującej podwyższonej temperatury ciała oraz wymiotów i biegunki. 

Elektrolity czy izotonik?

Izotoniki, które są napojami sportowymi, zawierają elektrolity, ale także cukry, które mogą dostarczać energii podczas wysiłku. Dodatkowo zawierają często barwniki i konserwanty, które negatywnie wpływają na zdrowie. Dlatego wybierając tego typu napoje lub elektrolity należy zwrócić uwagę na ich skład. Elektrolity również można rozrobić w odpowiedniej ilości wody i spożywać podczas treningu. 

Jakie są najczęstsze objawy niedoboru elektrolitów?

Niedobór elektrolitów może objawiać się na wiele sposobów, w zależności od tego, które elektrolity są niedoborowe. Do najczęstszych objawów niedoboru elektrolitów zalicza się zmęczenie, osłabienie mięśniowe, bóle mięśni i głowy oraz problemy z koncentracją i pamięcią. Natomiast duże niedobory elektrolitów mogą prowadzić nawet do drgawek i zaburzeń rytmu pracy serca. 

Jak skutecznie uzupełniać elektrolity w organizmie?

Skuteczne uzupełnianie elektrolitów wymaga zrównoważonej diety bogatej w składniki mineralne  oraz odpowiedniego nawadniania. Elektrolity do picia, takie jak specjalnie formułowane napoje elektrolitowe, mogą szybko zrekompensować ich straty. Zwłaszcza po intensywnym wysiłku fizycznym czy w przypadku wymiotów i biegunki. Suplementacja składnikami mineralnymi może być również rozważona w przypadkach zwiększonego ryzyka niedoborów.

Jakie mogą być skutki nadmiaru elektrolitów w organizmie?

Nadmiar elektrolitów, podobnie jak ich niedobór, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Objawy mogą obejmować obrzęki, wysokie ciśnienie tętnicze, zaburzenia pracy serca, a w skrajnych przypadkach nawet śpiączkę. Najczęściej nadmiar elektrolitów wynika z nadmiernego spożycia elektrolitów (bez potrzeby ich uzupełniania, w ilościach przekraczających dzienne normy) lub zaburzeń funkcji nerek.

Jaką rolę elektrolity odgrywają w organizmie?

Elektrolity, takie jak sód i potas, odgrywają ważną rolę w wielu procesach organizmu. Są niezbędne do prawidłowego przewodzenia impulsów nerwowych, pracy serca, regulacji poziomu pH oraz utrzymania równowagi wodno-elektrolitowej. Ich odpowiednie stężenie jest niezbędne dla zdrowia mięśniowego, nerwowego i sercowo-naczyniowego.

Kiedy należy wykonać badanie elektrolitów?

Badanie elektrolitów jest zalecane w przypadku objawów sugerujących ich zaburzenia, takich jak chroniczne zmęczenie, osłabienie, przewlekłe bóle głowy, drgawki czy zaburzenia rytmu serca. Jest również niezbędne dla osób cierpiących na choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca czy nadciśnienie, oraz dla osób przyjmujących leki diuretyczne. Regularne badania pozwalają na monitorowanie stężenia elektrolitów w osoczu i dostosowanie diety lub leczenia w celu utrzymania ich prawidłowego stężenia.

Dlaczego elektrolity trzeba pić powoli?

Elektrolity należy pić powoli, aby zapewnić ich skuteczne wchłanianie i zminimalizować ryzyko dyskomfortu żołądkowego. Powolne przyjmowanie napojów elektrolitowych pozwala przewodowi pokarmowemu stopniowo przyswajać substancje, co może pomóc w uniknięciu podrażnień i uczucia pełności. Co więcej, picie elektrolitów małymi łykami wspiera równomierne rozprowadzanie i efektywne wchłanianie elektrolitów w organizmie. Jest to szczególnie istotne w przypadku intensywnego wysiłku fizycznego czy dużej utraty płynów.

Zobacz także

Literatura

  1. Rowlands DS, Kopetschny BH, Badenhorst CE. The Hydrating Effects of Hypertonic, Isotonic and Hypotonic Sports Drinks and Waters on Central Hydration During Continuous Exercise: A Systematic Meta-Analysis and Perspective. Sports Med. 2022 Feb;52(2):349-375.
  2. Thiagarajah JR, Donowitz M, Verkman AS. Secretory diarrhoea: mechanisms and emerging therapies. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2015 Aug;12(8):446-57. 
  3. Zandijk AJL, van Norel MR, Julius FEC, Sepehrvand N, Pannu N, McAlister FA, Voors AA, Ezekowitz JA. Chloride in Heart Failure: The Neglected Electrolyte. JACC Heart Fail. 2021 Dec;9(12):904-915. 
  4. Maughan RJ. Fluid and electrolyte loss and replacement in exercise. J Sports Sci. 1991 Summer;9 Spec No:117-42.

Monika Sejbuk

Absolwentka dietetyki na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku. Twórczyni kanału YT o nazwie Monika Sejbuk.

More Reading

Post navigation

Leave a Comment

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Płatności
Płatności