Atopowe Zapalenie Skóry a dieta – co jeść, a czego unikać?

Atopowe zapalenie skóry jest chorobą, która nieodpowiednio leczona może znacznie obniżyć komfort życiowy pacjenta. Jej charakterystycznymi objawami są świąd, zaczerwienienie i suchość skóry. Atopowe zapalenie skóry jest uznawane za chorobę cywilizacyjną, ponieważ występuje ona częściej w krajach wysokorozwiniętych. Z tego artykułu dowiesz się jakie są objawy i przyczyny atopowego zapalenia skóry oraz jakie czynniki żywieniowe i związane ze stylem życia pomogą w osiągnięciu remisji choroby. 

Atopowe zapalenie skóry a dieta – co jeść, a czego unikać?

Atopowe zapalenie skóry (w skrócie AZS) jest chorobą, która dotyczy nawet ⅓ populacji w krajach wysokorozwiniętych. Na jej występowanie wpływają czynniki genetyczne oraz środowiskowe. W przebiegu tej choroby dochodzi do uszkodzenia barier skórnych, co skutkuje jej wysuszeniem i większą podatnością na niesprzyjające czynniki zewnętrzne. 

Coraz więcej danych wskazuje na korelację między występowaniem atopowego zapalenie skóry, a dietą. Istnieje związek między stanem mikrobiomu jelitowego, a kondycją skóry. Podczas dysbiozy jelitowej może dojść do rozszczelnienia bariery jelitowej i produkcji większej ilości czynników prozapalnych, które wraz z krwiobiegiem przedostają się do skóry. To natomiast może nasilać lub powodować stan zapalny, który będzie odgrywał rolę w patogenezie atopowego zapalenia skóry. Dieta przy atopowym zapaleniu skóry powinna zatem bazować na przeciwzapalnych produktach oraz na substancjach, które wspomogą regenerację skóry. 

Atopowe zapalenie skóry – kto choruje?

Atopowe zapalenie skóry ujawnia się najczęściej u dzieci do 1 roku życia. Choroba ta znacznie rzadziej daje objawy dopiero w wieku dorosłym. U części pacjentów wraz z wiekiem dochodzi do remisji lub złagodzenia objawów. Niestety, niekiedy choroba daje się we znaki choremu przez długie lata, co może wpływać na jakość życia tej osoby. Jest to czasami powiązane z nieprawidłową dietą oraz stresującym stylem życia, ponieważ te czynniki  mogą znacząco wpłynąć na przebieg choroby. 

Na występowanie atopowego zapalenia skóry duży wpływ ma także genetyka. Dlatego częstość występowania AZS u dzieci jest znacznie wyższa, jeśli choroba ujawniła się choć u jednego z rodziców. 

Atopowe zapalenie skóry – objawy

Objawy atopowego zapalenia skóry mogą być mniej i bardziej charakterystyczne. Do najbardziej klasycznych symptomów zalicza się:

• świąd, 
• rozległe podrażnienie skóry, 
• suchość i zaczerwienienie skóry, 
• swędzące wykwity, 
• zmiany grudkowo-wysiękowe, 
• polakierowane policzki (bardzo charakterystyczna zmiana u niemowląt).

Objawy atopowego zapalenia skóry, które są rzadziej spotykane, to między innymi:

• przeczosy, 
• nadżerki i pęcherzyki na skórze, 
• uczucie swędzenia podczas pocenia, 
• zaćma, 
• nawrotowe zapalenie spojówek, 
• nietolerancja wełny. 

Co nasila objawy atopowego zapalenia skóry?

Do nasilenia objawów atopowego zapalenia skóry może dojść przez negatywne czynniki środowiskowe. Do jednych z nich zaliczamy zanieczyszczenia środowiska, między innymi spaliny samochodów, pył i chemikalia. Inne czynniki, które mogą nasilić AZS to:

• silny, przewlekły stres, 
• kosmetyki zawierające substancje drażniące (alkohol, sztuczne barwniki i konserwanty), 
• duże wahania temperatur, 
• zakażenia bakteryjne, 
• długotrwałe stosowanie antybiotykoterapii, 
• alergeny (alergeny pokarmowe i wziewne), 
• substancje drażniące zawarte w środkach do sprzątania domu oraz prania ubrań, 
• wysokoprzetworzona dieta. 

Dieta przy AZS. Dlaczego jest taka ważna?

Dieta przy atopowym zapaleniu skóry odgrywa bardzo dużą rolę. Niestety coraz więcej osób w krajach wysokorozwiniętych opiera swój jadłospis o wysokoprzetworzone produkty, które mogą nasilać zmiany skórne. Dlatego bardzo ważne jest stosowanie zasad diety śródziemnomorskiej i przeciwzapalnej. Obie z tych diet bazują na nieprzetworzonych produktach, które są źródłem antyoksydantów, witamin, składników mineralnych oraz składników odżywczych. 

Atopowe zapalenie skóry a dieta – jak jeść?

Dieta przy atopowym zapaleniu skóry powinna bazować na nieprzetworzonych i przeciwzapalnych produktach. Do produktów o takim działaniu możemy zaliczyć między innymi:

• Pełnoziarniste produkty zbożowe – są źródłem błonnika pokarmowego, który wpływa korzystnie na stan mikrobiomu jelitowego;
• Warzywa i owoce (w szczególności owoce jagodowe) – zawierają antyoksydanty i substancje o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym i przeciwwirusowym;
• Tłuste ryby morskie – są źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, które wykazują działanie przeciwzapalne;
• Oleje roślinne – ich bazą są nienasycone kwasy tłuszczowe, które są niezbędne do odbudowy bariery skóry;
• Nasiona, pestki i orzechy – zawierają liczne antyoksydanty, witaminy, polifenole i błonnik pokarmowy;

Atopowe zapalenie skóry, a dieta – na co jeszcze należy zwrócić uwagę? Niezmiernie ważne jest zachowanie odpowiednich przerw między posiłkami. Dziennie najlepiej zjadać od 3 do 5 posiłków w podobnych odstępach czasowych. Ponadto należy zachować post nocny, który nie powinien być krótszy niż 12 godzin. Oznacza to, że jeśli pierwszy posiłek jemy o godzinie 7, to ostatni powinien być zjedzony najpóźniej o godzinie 19. Takie zasady wpłyną korzystnie na stan mikrobiomu jelitowego, a to przełoży się skórę. 

Atopowe zapalenie skóry (AZS) – dieta. Czego unikać?

Gdy cierpimy z powodu atopowego zapalenia skóry należy unikać produktów, które wpływają na wystąpienie alergii lub powodują nasilenie objawów. W ustaleniu jaki produkt wywołuje alergię może pomóc prowadzenie dzienniczka żywieniowego, w którym zapisujemy objawy po zjedzeniu konkretnych produktów. Niekiedy do nasilenia atopowego zapalenia skóry może dojść dopiero po kilku dniach od zjedzenia produktu, dlatego tak pomocne może okazać się prowadzenie dzienniczka żywieniowego. 

Inne produkty, których powinny unikać w diecie osoby z atopowym zapalenie skóry to:

• żywność typu fast food (burgery, pizza, kebab, tortilla), 
• słodkie przekąski (batony, ciastka, ciasteczka), 
• słone przekąski (paluszki, chipsy), 
• napoje zawierające substancje słodzące, barwniki, wzmacniacze smaku i konserwanty, 
• produkty gotowe do odgrzania i dania typu instant. 

Co poza dietą przy atopowym zapaleniu skóry?

Podczas leczenia atopowego zapalenia skóry bardzo ważna jest jej właściwa pielęgnacja. Osoby z tą chorobą powinny stosować kosmetyki bez zbędnych dodatków, takich jak sztuczne konserwanty, barwniki i alkohol, ponieważ mogą znacznie podrażniać skórę. Najlepiej używać balsamów, które nawilżają skórę oraz zapewniają jej ochronę przed czynnikami zewnętrznymi. 

Przy atopowym zapaleniu skóry należy również unikać długich kąpieli, ponieważ mogą nadmiernie wysuszać skórę. Dodatkowo należy zadbać o temperaturę wody, ponieważ nie powinna być zbyt zimna lub zbyt gorąca. Objawy mogą nasilać także roztocza, dlatego warto usunąć z mieszkania przedmioty, które mogą gromadzić kurz. 

Zobacz także:

• Probiotyki – właściwości i zastosowanie
• PCOS a dieta. Praktyczne porady dla chorych na zespół policystycznych jajników
• Celiakia i dieta bezglutenowa – Praktyczny poradnik

Bibliografia:

1. Milewska-Wróbel D, Lis-Święty A. Does maternal diet during pregnancy influence clinical and laboratory characteristics of infantile-onset atopic dermatitis? Eur Ann Allergy Clin Immunol. 2020 Nov;52(6):277-279. doi: 10.23822/EurAnnACI.1764-1489.170. Epub 2020 Nov 3. PMID: 32914946.
2. Pace LA, Crowe SE. Complex Relationships Between Food, Diet, and the Microbiome. Gastroenterol Clin North Am. 2016 Jun;45(2):253-65. doi: 10.1016/j.gtc.2016.02.004. PMID: 27261897; PMCID: PMC5912342.
3. Kim J, Kim BE, Leung DYM. Pathophysiology of atopic dermatitis: Clinical implications. Allergy Asthma Proc. 2019 Mar 1;40(2):84-92. doi: 10.2500/aap.2019.40.4202. PMID: 30819278; PMCID: PMC6399565.
4. Avena-Woods C. Overview of atopic dermatitis. Am J Manag Care. 2017 Jun;23(8 Suppl):S115-S123. PMID: 28978208.
5. Kim J, Kim BE, Leung DYM. Pathophysiology of atopic dermatitis: Clinical implications. Allergy Asthma Proc. 2019 Mar 1;40(2):84-92. doi: 10.2500/aap.2019.40.4202. PMID: 30819278; PMCID: PMC6399565.
6. Eichenfield LF, Tom WL, Chamlin SL, Feldman SR, Hanifin JM, Simpson EL, Berger TG, Bergman JN, Cohen DE, Cooper KD, Cordoro KM, Davis DM, Krol A, Margolis DJ, Paller AS, Schwarzenberger K, Silverman RA, Williams HC, Elmets CA, Block J, Harrod CG, Smith Begolka W, Sidbury R. Guidelines of care for the management of atopic dermatitis: section 1. Diagnosis and assessment of atopic dermatitis. J Am Acad Dermatol. 2014 Feb;70(2):338-51. doi: 10.1016/j.jaad.2013.10.010. Epub 2013 Nov 27. PMID: 24290431; PMCID: PMC4410183.