Witamina K – rola w organizmie, źródła i zastosowanie

Witamina K jest szczególnie znana ze swojego wpływu na prawidłowe funkcjonowanie układu krzepnięcia, jednak pełni o wiele więcej istotnych funkcji w organizmie. Czy wiesz jakie funkcje pełni witamina K w ustroju? Gdzie występuje witamina K w diecie oraz jakie są korzyści z jej stosowania? Na te pytania oraz wiele innych znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule. 

Rola witaminy K w organizmie 

Witamina K to grupa związków chemicznych, wśród których można wyróżnić dwie główne formy: witaminę K1, czyli filochinon oraz witaminę K2, czyli menachinon. Jest ona rozpuszczalna w tłuszczach, co oznacza, że proces jej wchłaniania jest ściśle związany z procesem emulgowania tłuszczów i tworzenia micel, co umożliwia skuteczne przenikanie tej witaminy przez błony komórkowe jelita. Dlatego produkty, które są jej źródłem warto połączyć ze źródłem tłuszczu w posiłku, np. olejami roślinnymi, awokado, nasionami, orzechami i tłustymi rybami morskimi. 

Prawidłowe dostarczenie witaminy K do ustroju jest niezbędne do prawidłowej syntezy czynników krzepnięcia krwi. Witamina K jest bowiem niezbędna do produkcji protrombiny, która zapobiega nadmiernemu krwawieniu podczas uszkodzenia naczyń krwionośnych. Dzięki prawidłowemu działaniu tej witaminy dochodzi do powstania skrzepu, który umożliwia prawidłowe krzepnięcie krwi. Dlatego jej długotrwały niedobór może być przyczyną poważnego krwawienia. Dodatkowo witamina K jest niezbędna do utrzymania zdrowia kości, ponieważ bierze udział w produkcji osteokalcyny, czyli najważniejszego niekolagenowego białka kości. Ponadto witamina K współdziała z witaminą D oraz wapniem. Witamina K pomaga w utrzymaniu elastyczności naczyń krwionośnych i zapobiega nieprawidłowemu zwapnieniu tych struktur, dlatego jej suplementacja jest szczególnie ważna, gdy przyjmujesz duże ilości witaminy D. 

Najlepsze źródła witaminy K 

Witamina K występuje zarówno w produktach pochodzenia roślinnego, jak i w produktach pochodzenia zwierzęcego. Do najlepszych roślinnych źródeł witaminy K należy zaliczyć przede wszystkim zielone warzywa liściaste (szpinak, jarmuż, sałata, botwinka, brokuł, kapusta), natomiast do zwierzęcych wątrobę, jaja i tłuste ryby. Dodatkowo można ją również znaleźć w produktach poddawanych procesowi fermentacji, takich jak natto, niektóre sery, kapusta kiszona i kefir. 

Zrównoważona dieta powinna stanowić główne źródło witaminy K. Dlatego należy zadbać o różnorodność i o występowanie zielonych warzyw każdego dnia w jadłospisie. Pamiętaj, że nie muszą one stanowić tylko i wyłącznie bazy do sałatki, ale również można wykonać z nich inne rewelacyjne dania. Zaliczyć do nich można:

• pizzę na spodzie z brokuła, 
• makaron w sosie śmietanowo-brokułowym, 
• brokuła smażonego w cieście naleśnikowym, 
• omlet wypchany po brzegi różnymi mieszankami sałat, 
• koktajl z jarmużem,
• chipsy z jarmużu pieczone z niewielką ilością oliwy, 
• zupę z botwinki. 

Niestety niektóre wykluczenia dietetyczne uniemożliwiają dostarczenia wystarczających ilości tej witaminy wraz z dietą. W takich sytuacjach należy uwzględnić jej dodatkową suplementację. Podobnie jest w sytuacji przyjmowania dużych porcji witaminy D. 

Array

Zastosowanie witaminy K 

Pierwsze spotkanie z suplementacją witaminą K pojawia się już po narodzinach, ponieważ podaje się ją noworodkom, aby zapobiec krwawieniom, które w tej grupie wiekowej są szczególnie groźne. Witamina K znajduje również zastosowaniu w leczeniu osteoporozy oraz u osób, które stosują duże ilości witaminy D. Poza tym jej stężenie powinno być stale monitorowane u osób leczonych na zaburzenia pracy wątroby oraz przyjmujących leki przeciwzakrzepowe. 

Zastosowanie witaminy K, warto również rozważyć wsród osób:

• stosujących diety bardzo niskoenergetyczne, 
• stosujących diety z ograniczoną podażą tłuszczy, 
• z zaburzeniami wchłaniania tłuszczy. 

Korzyści witaminy K dla zdrowia 

Istnieje wiele korzyści z witaminy K dla zdrowia. Po pierwsze zapewnia ona prawidłowy przebieg procesów krzepnięcia w organizmie, dzięki czemu zapobiega nadmiernemu krwawieniu, które może być bardzo szkodliwe dla zdrowia. Ponadto zapobiega zwapnieniu naczyń krwionośnych, co natomiast jest związane z utrzymaniem zdrowia układu sercowo-naczyniowego. Poza tym jej odpowiednia podaż zmniejsza ryzyko rozwoju osteoporozy i może przeciwdziałać rozwojowi stanów zapalnych w organizmie. Ponadto istnieją przesłanki z badań naukowych, które wskazują na jej przeciwnowotworowy potencjał, jednak potrzebne są dalsze badania, aby dokładnie poznać ten mechanizm działania. 

Przeciwwskazania do stosowania witaminy K 

Istnieją pewne przeciwwskazania do stosowania witaminy K, dlatego warto się z nimi zapoznać. Zaliczyć do nich można: 

• stosowanie leków przeciwzakrzepowych (spożycie dużych ilości witaminy K może zaburzać działanie tych leków), 
• przewlekłe stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (mogą zaburzać wchłanianie witaminy K, dlatego, jeśli stosujesz je od dłuższego czasu, powinieneś skonsultować się ze specjalistą), 
• choroby wątroby (mogą zaburzać metabolizm czynników krzepnięcia). 

Zobacz także:

• Przyjmujesz leki? Sprawdź, jakie niedobory witamin możesz przez to mieć!
• Ranking D3 + K2, czyli jak wybrać najlepsze witaminy rozpuszczalne w tłuszczach
• Jak łączyć suplementy diety, witaminy i minerały?

Literatura:

1. Fusaro M, Cianciolo G, Brandi ML, Ferrari S, Nickolas TL, Tripepi G, Plebani M, Zaninotto M, Iervasi G, La Manna G, Gallieni M, Vettor R, Aghi A, Gasperoni L, Giannini S, Sella S, M Cheung A. Vitamin K and Osteoporosis. Nutrients. 2020 Nov 25;12(12):3625. 
2. Halder M, Petsophonsakul P, Akbulut AC, Pavlic A, Bohan F, Anderson E, Maresz K, Kramann R, Schurgers L. Vitamin K: Double Bonds beyond Coagulation Insights into Differences between Vitamin K1 and K2 in Health and Disease. Int J Mol Sci. 2019 Feb 19;20(4):896. 
3. Mladěnka P, Macáková K, Kujovská Krčmová L, Javorská L, Mrštná K, Carazo A, Protti M, Remião F, Nováková L; OEMONOM researchers and collaborators. Vitamin K – sources, physiological role, kinetics, deficiency, detection, therapeutic use, and toxicity. Nutr Rev. 2022 Mar 10;80(4):677-698.
4. Simes DC, Viegas CSB, Araújo N, Marreiros C. Vitamin K as a Diet Supplement with Impact in Human Health: Current Evidence in Age-Related Diseases. Nutrients. 2020 Jan 3;12(1):138.