Najczęstsze choroby włosów i skóry głowy – jak je rozpoznać i leczyć?

Czy masz wrażenie, że Twoje włosy są coraz słabsze, a skóra głowy coraz bardziej wymagająca? Zastanawiasz się, czy to tylko chwilowy problem, czy może objaw poważniejszych problemów zdrowotnych? Łupież, łuszczyca, grzybica – to tylko niektóre z najczęstszych chorób, które mogą dotykać skóry głowy oraz wpływać na zdrowie i wygląd Twoich włosów. Z tego artykułu dowiesz się, jak je rozpoznać oraz co zrobić, aby skutecznie je leczyć.

Najczęstsze choroby włosów i skóry głowy

Skórę głowy może dotykać wiele schorzeń, utrudniających codzienne funkcjonowanie. Łupież, łuszczyca, łysienie czy łojotokowe zapalenie skóry to jedne z najczęściej występujących problemów. Każda z tych chorób ma swoje charakterystyczne objawy i różne przyczyny. Sprawdź, jakie choroby skóry głowy pojawiają się najczęściej i czym się charakteryzują.

Łupież

Łupież jest jedną z najczęściej występujących chorób skóry głowy. Objawia się złuszczaniem naskórka, które przybiera formę drobnych, białych łusek widocznych na włosach i ubraniach. Często towarzyszy mu świąd, a w niektórych przypadkach zaczerwienienie skóry.

Najczęstszą przyczyną łupieżu jest nadmierna aktywność drożdżaków z rodzaju Malassezia, które naturalnie bytują na skórze. Ich rozwój może być wynikiem stresu, niewłaściwej pielęgnacji, zmian hormonalnych lub stosowania kosmetyków podrażniających skórę. Suchy łupież pojawia się częściej przy przesuszonej skórze, natomiast łupież tłusty związany jest z nadmiarem sebum.

• Łupież suchy: ma formę drobnych, białych płatków, które łatwo osypują się z włosów.
• Łupież tłusty: charakteryzuje się żółtawymi, przylegającymi do skóry łuskami. Często towarzyszy mu świąd i przetłuszczanie włosów.

Łagodny łupież można często wyeliminować, stosując odpowiednie szampony przeciwłupieżowe zawierające substancje takie jak pirytionian cynku czy ketokonazol.

Łuszczyca

Łuszczyca skóry głowy jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną, która powoduje nadmierne rogowacenie naskórka. Szacuje się, że dotyka od 2 do 4% populacji, a u wielu osób pierwsze objawy pojawiają się właśnie na skórze głowy.

Łuszczyca skóry głowy objawia się obecnością srebrzystych łusek i zaczerwienionych plam na skórze. Zmiany mogą być ograniczone do niewielkich obszarów lub obejmować całą skórę głowy. Często towarzyszy im świąd, pieczenie, a w cięższych przypadkach nawet drobne krwawienia spowodowane drapaniem.

Przyczyny łuszczycy nie są do końca znane, ale wiadomo, że choroba ma podłoże genetyczne i immunologiczne. Czynniki wywołujące nawroty to stres, infekcje, uszkodzenia skóry, a także niektóre leki.

Leczenie łuszczycy zależy od jej nasilenia. W przypadku łagodnych objawów stosuje się szampony i maści zawierające kwas salicylowy lub dziegcie, które pomagają złuszczać naskórek i łagodzić stan zapalny. W cięższych przypadkach dermatolog może zalecić leki na receptę, takie jak kortykosteroidy lub terapie ogólnoustrojowe.

Łysienie

Łysienie to proces nadmiernego wypadania włosów, który może prowadzić do częściowej lub całkowitej utraty owłosienia. Problem ten dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiet, a jego nasilenie i przyczyny mogą być różne.

Jakie są rodzaje łysienia?

• Łysienie androgenowe – najczęstsza forma łysienia, która wynika z nadwrażliwości mieszków włosowych na dihydrotestosteron (DHT). Objawia się przerzedzeniem włosów w określonych miejscach – na czubku głowy u mężczyzn i na szczycie głowy u kobiet.
• Łysienie plackowate – choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje mieszki włosowe. Powoduje pojawianie się okrągłych, pozbawionych włosów plam na skórze głowy.
• Łysienie telogenowe – tymczasowe wypadanie włosów związane z zaburzeniem cyklu wzrostu. Może być wywołane przez stres, choroby lub niedobory składników odżywczych.

Łysienie może być wynikiem czynników genetycznych, zaburzeń hormonalnych, przewlekłego stresu, infekcji skóry głowy lub stosowania agresywnych zabiegów kosmetycznych. Ważne jest, aby ustalić przyczynę, ponieważ od niej zależy odpowiednie leczenie.

W leczeniu łysienia androgenowego stosuje się preparaty hamujące działanie DHT, takie jak minoksydyl czy finasteryd. Łysienie plackowate może wymagać terapii kortykosteroidami lub lekami immunosupresyjnymi. W przypadku łysienia telogenowego ważna jest eliminacja przyczyny, np. redukcja stresu lub poprawa diety.

Grzybica

Grzybica skóry głowy to zakażenie wywołane przez grzyby dermatofitowe, które atakują włosy, skórę i mieszki włosowe. Choroba występuje częściej u dzieci, ale może dotyczyć też dorosłych. Zakażenie jest bardzo zaraźliwe i często przenosi się przez kontakt z osobą chorą lub zakażonymi przedmiotami, takimi jak grzebienie czy ręczniki.

Grzybica objawia się łuszczeniem skóry, zaczerwienieniem oraz pojawieniem się placków pozbawionych włosów. W niektórych przypadkach występują też krosty, strupy lub obrzęk. Włosy w miejscu zakażenia często stają się łamliwe i wypadają.

Grzybica skóry głowy przenosi się przez:

• bezpośredni kontakt z osobą chorą,
• używanie wspólnych przedmiotów, takich jak grzebienie, ręczniki czy nakrycia głowy,
• kontakt ze zwierzętami zakażonymi dermatofitami, zwłaszcza kotami i psami.

Grzybica wymaga leczenia przeciwgrzybiczego. Dermatolog może zalecić stosowanie miejscowych środków przeciwgrzybiczych, takich jak szampony zawierające ketokonazol, oraz terapię doustną, np. z użyciem itrakonazolu lub terbinafiny. Ważne jest regularne dezynfekowanie przedmiotów, które miały kontakt z zakażoną skórą.

Wszawica

Wszawica skóry głowy to choroba pasożytnicza wywoływana przez wesz głowową (Pediculus humanus capitis). Dotyka głównie dzieci, choć czasem może pojawić się też u dorosłych. Choroba przenosi się przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną lub przez wspólne używanie przedmiotów, takich jak szczotki, czapki czy pościel.

Najbardziej charakterystycznym objawem wszawicy jest intensywny świąd skóry głowy, spowodowany reakcją na ślinę wszy. Przy dokładnym obejrzeniu włosów można zauważyć:

• gnidy – małe, białe jaja wszy przyczepione do włosów u nasady,
• dorosłe wszy – niewielkie, ciemne pasożyty poruszające się po skórze głowy,
• zaczerwienienia i podrażnienia na skórze, wywołane drapaniem.

Leczenie wszawicy polega na stosowaniu specjalistycznych preparatów dostępnych w aptece, takich jak szampony lub płyny zawierające permetrynę lub dimetikon. Po ich zastosowaniu należy dokładnie wyczesać włosy grzebieniem o gęstych ząbkach, aby usunąć gnidy i dorosłe wszy. 

Łojotokowe zapalenie skóry

Łojotokowe zapalenie skóry to przewlekła choroba zapalna, która dotyczy obszarów skóry z dużą ilością gruczołów łojowych, w tym skóry głowy. Problem ten często pojawia się u młodych dorosłych, ale może dotknąć osoby w każdym wieku. Choroba ma charakter nawracający, a jej objawy nasilają się w okresach stresu, zmęczenia czy zimą.

Najczęstsze objawy to:

• tłuste, żółtawe łuski na skórze głowy,
• zaczerwienienie i świąd,
• przetłuszczanie się włosów,
• czasami niewielkie strupy i pieczenie w miejscach zapalnych.

W niektórych przypadkach łojotokowe zapalenie skóry bywa mylone z łupieżem, jednak różni się od niego nasileniem objawów i przewlekłym charakterem.

Głównym czynnikiem wywołującym chorobę jest nadprodukcja sebum oraz reakcja skóry na drożdżaki z rodzaju Malassezia. Dodatkowymi czynnikami są stres, nieprawidłowa dieta, zmiany hormonalne oraz predyspozycje genetyczne.

Leczenie łojotokowego zapalenia skóry obejmuje stosowanie specjalistycznych szamponów zawierających substancje takie jak ketokonazol, pirytionian cynku czy siarczek selenu. W cięższych przypadkach dermatolog może zalecić miejscowe kortykosteroidy lub leki przeciwgrzybicze. Ważna jest regularna pielęgnacja skóry głowy i unikanie czynników zaostrzających objawy, takich jak kosmetyki zawierające alkohol.

Przyczyny problemów z włosami i skórą głowy

Masz problem z włosami lub skórą głowy? Często winę za to ponoszą czynniki, na które możesz mieć wpływ. Nieodpowiednia pielęgnacja, niedobory składników odżywczych, stres – to tylko kilka z możliwych powodów. Warto poznać najczęstsze przyczyny, aby skutecznie zapobiegać problemom i zadbać o zdrowie skóry głowy.

Czynniki zewnętrzne

• Niewłaściwa pielęgnacja – kosmetyki o agresywnym składzie, nadmierne używanie produktów do stylizacji czy brak regularnego oczyszczania skóry głowy mogą prowadzić do podrażnień i zaburzeń jej funkcjonowania.
• Wpływ środowiska – zanieczyszczenia powietrza, promieniowanie UV i zmiany temperatury negatywnie wpływają na skórę głowy, osłabiając jej barierę ochronną.

Czynniki wewnętrzne

• Zaburzenia hormonalne – nieprawidłowości w poziomie hormonów, takie jak nadmiar androgenów, mogą prowadzić do łysienia androgenowego lub nadprodukcji sebum.
• Niedobory składników odżywczych – brak witamin i minerałów, takich jak biotyna, cynk czy żelazo, osłabia mieszki włosowe i pogarsza kondycję skóry głowy.
• Choroby ogólnoustrojowe – problemy takie jak cukrzyca, choroby tarczycy czy infekcje mogą odbijać się na zdrowiu skóry i włosów.

Styl życia

• Stres – przewlekły stres osłabia organizm, co może prowadzić do nadmiernego wypadania włosów i problemów skórnych.
• Niewłaściwa dieta – dieta bogata w przetworzoną żywność i uboga w składniki odżywcze sprzyja rozwojowi problemów dermatologicznych.

Jak rozpoznać objawy chorób skóry głowy?

Problemy z włosami i skórą głowy często zaczynają się od subtelnych zmian, które łatwo przeoczyć. Świąd, zaczerwienienie czy nadmierne wypadanie włosów mogą wydawać się chwilowe, ale bywają sygnałem rozwijających się schorzeń. Im wcześniej zauważysz objawy, tym łatwiej będzie skutecznie zareagować.

Do najczęstszych objawów należą:

• Łuszczenie się skóry – często jest pierwszym objawem łupieżu, łuszczycy lub grzybicy. Może przybierać formę suchych białych płatków lub tłustych, żółtawych łusek.
• Swędzenie i pieczenie – uporczywy świąd może wskazywać na obecność wszy, grzybicę lub reakcję alergiczną na kosmetyki.
• Zaczerwienienie i podrażnienie – mogą być oznaką łojotokowego zapalenia skóry lub egzemy.
• Wypadanie włosów – jeśli zauważysz, że włosy wypadają w większej ilości niż zwykle, przyczyną może być łysienie androgenowe, łysienie plackowate lub łysienie telogenowe.
• Zmiany w strukturze włosów – łamliwość lub przerzedzenie włosów mogą świadczyć o niedoborach składników odżywczych lub infekcjach skóry głowy.

Regularnie kontroluj stan skóry głowy i włosów. Zwracaj uwagę na zmiany, takie jak zwiększone łuszczenie, zaczerwienienia czy obszary pozbawione włosów. Jeśli objawy nie ustępują po zmianie kosmetyków lub poprawie pielęgnacji, warto skonsultować się z dermatologiem.

Jak leczyć choroby skóry głowy?

Leczenie chorób skóry głowy wymaga przede wszystkim odpowiedniej diagnozy. Rozpoznanie źródła problemu pozwala dobrać skuteczną terapię. W wielu przypadkach pierwszym krokiem jest zmiana codziennej pielęgnacji. Stosowanie delikatnych szamponów i preparatów przeznaczonych do konkretnego typu skóry może poprawić jej kondycję. Ważne jest też unikanie agresywnych kosmetyków, które mogą nasilać podrażnienia.

Niektóre choroby skóry głowy wymagają zastosowania specjalistycznych produktów leczniczych. Szampony z substancjami przeciwgrzybiczymi, takimi jak ketokonazol, pirytionian cynku czy siarczek selenu, pomagają zwalczyć infekcje i regulują nadmiar sebum. W przypadku zmian zapalnych lekarze często zalecają preparaty na receptę, takie jak maści czy płyny przeciwzapalne.

Gdy choroba ma cięższy przebieg, niezbędna może być terapia doustna. Leki przeciwgrzybicze, antybiotyki czy preparaty immunosupresyjne są stosowane pod nadzorem specjalisty i pomagają kontrolować przewlekłe lub zaawansowane schorzenia.

Jak jeszcze możesz wspierać leczenie włosów i skóry głowy? Zbilansowany jadłospis bogaty w witaminy i minerały wzmacnia mieszki włosowe i wspomaga regenerację skóry. Redukcja stresu to kolejny ważny krok, ponieważ napięcie nerwowe często nasila problemy dermatologiczne.

Regularne wizyty u dermatologa pozwalają ocenić postępy leczenia i w razie potrzeby wprowadzić odpowiednie zmiany. Unikaj samodzielnego testowania nieznanych produktów, które mogą pogorszyć stan skóry.

Badania nad chorobami włosów i skóry głowy

Na głowie człowieka znajduje się średnio 100 000 mieszków włosowych. W ciągu życia z każdego z nich włos wyrasta i wypada około 20 razy, co oznacza codzienną utratę około 100 włosów. Nadmierne wypadanie włosów, w tym łysienie androgenowe i plackowate, jest uciążliwym problemem zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet, zwłaszcza we współczesnym społeczeństwie. Dlatego badacze intensywnie poszukują nowych, skutecznych terapii zapobiegających utracie włosów i wspierających ich odrost. W literaturze naukowej można znaleźć liczne dowody na prozdrowotne działanie substancji pochodzenia naturalnego, co przyczynia się do rosnącej popularności medycyny alternatywnej [1].

Jednym z najczęstszych typów łysienia jest łysienie androgenowe. Choć istnieją farmakologiczne metody jego leczenia, wciąż poszukuje się roślinnych substancji o porównywalnym lub wyższym potencjale terapeutycznym. Obecnie prowadzone są liczne badania nad skutecznością związków ziołowych, a szczególną popularność zyskał ostatnio olejek rozmarynowy jako obiecująca naturalna alternatywa [2].

Olejek rozmarynowy to dobrze przebadana substancja o silnych właściwościach antyoksydacyjnych i przeciwzapalnych. Zawarte w nim związki bioaktywne hamują produkcję tlenku azotu i powstawanie reaktywnych form tlenu, co jest istotne w leczeniu łysienia androgenowego, gdzie dochodzi do zapalenia mieszków włosowych. Ponadto wykazuje on działanie antyandrogenne, neutralizując główną przyczynę schorzenia. Skuteczność olejku rozmarynowego potwierdzono także w badaniach klinicznych, które wykazały porównywalne efekty do konwencjonalnych terapii, głównie dzięki poprawie unaczynienia skóry, krążenia krwi i regeneracji mieszków włosowych [3,4,5].

FAQ

Dlaczego skóra głowy choruje?

Skóra głowy choruje z różnych powodów. Może to być wynik niewłaściwej pielęgnacji, infekcji grzybiczych, zaburzeń hormonalnych lub stresu. Niektóre problemy są też związane z genetyką lub reakcjami alergicznymi.

Jakie są choroby skóry głowy?

Do najczęstszych chorób skóry głowy należą łupież, łuszczyca, grzybica, łojotokowe zapalenie skóry, wszawica oraz egzema. Każda z nich ma inne objawy i wymaga indywidualnego podejścia.

Jak wygląda stan zapalny skóry głowy?

Stan zapalny skóry głowy objawia się zaczerwienieniem, obrzękiem i świądem. Może występować łuszczenie naskórka, ból lub krostki. W niektórych przypadkach pojawia się także pieczenie lub nadmierne przetłuszczanie się skóry.

Co zrobić, gdy swędzi skóra głowy?

Jeśli skóra głowy swędzi, sprawdź, czy nie używasz kosmetyków, które mogą ją podrażniać. Możesz wypróbować delikatny szampon łagodzący podrażnienia. Jeśli świąd nie ustępuje, skonsultuj się z dermatologiem, aby ustalić przyczynę.

Jak zapobiegać chorobom skóry głowy?

Dbaj o regularną, ale delikatną pielęgnację skóry głowy. Unikaj kosmetyków z agresywnymi składnikami. Stosuj odpowiednią dietę bogatą w witaminy i minerały. Pamiętaj też o redukcji stresu i higienie przedmiotów mających kontakt z włosami, takich jak szczotki i ręczniki.

Zobacz także

Jak wzmocnić włosy po lecie? Regeneracja włosów po wakacjach

Jak chronić skórę i włosy przed słońcem?

Bibliografia

1. Shin K, Kim TS, Kyung J, Kim D, Park D, Choi EK, Lee SP, Yang WS, Kang MH, Kim YB. Effectiveness of the combinational treatment of Laminaria japonica and Cistanche tubulosa extracts in hair growth. Lab Anim Res. 2015 Mar;31(1):24-32.
2. Bin Rubaian NF, Alzamami HFA, Amir BA. An Overview of Commonly Used Natural Alternatives for the Treatment of Androgenetic Alopecia, with Special Emphasis on Rosemary Oil. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2024 Nov 5;17:2495-2503.
3. Yimam M, Lee YC, Jiao P, Hong M, Brownell L, Jia Q. A Standardized Composition Comprised of Extracts from Rosmarinus officinalis, Annona squamosa and Zanthoxylum clava-herculis for Cellulite. Pharmacognosy Res. 2017 Oct-Dec;9(4):319-324. 
4. Hosking AM, Juhasz M, Atanaskova Mesinkovska N. Complementary and Alternative Treatments for Alopecia: A Comprehensive Review. Skin Appendage Disord. 2019 Feb;5(2):72-89. 
5. Panahi Y, Taghizadeh M, Marzony ET, Sahebkar A. Rosemary oil vs minoxidil 2% for the treatment of androgenetic alopecia: a randomized comparative trial. Skinmed. 2015 Jan-Feb;13(1):15-21.