Niedoczynność tarczycy jest chorobą, która spowodowana jest niedoborem hormonów produkowanych przez gruczoł tarczycowy. Objawy wynikające z tej choroby nie zawsze są charakterystyczne, przez co często jest diagnozowana późno. Jakie są przyczyny i objawy niedoczynności tarczycy? Jaką dietę warto stosować podczas tej choroby? Na te pytania i wiele innych znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule.
Dieta przy niedoczynności tarczycy
Dobrze zbilansowana dieta powinna być nieodłącznym elementem zdrowego stylu życia. Niestety, często o tym zapominamy, a to zwiększa ryzyko rozwoju wielu poważnych chorób. Dieta, poza działaniem prewencyjnym, może także wykazywać działanie lecznicze.
Niedoczynność tarczycy, a dieta – czy ma ona aż tak duże znaczenie? Jak się okazuje – tak. Niestety, coraz więcej osób opiera swój jadłospis na wysoko przetworzonych produktach, które są źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych, tłuszczów trans i cukru. Te substancje spożyte w nadmiarze nasilają stan zapalny i mogą zwiększyć ryzyko występowania chorób oraz utrudnić ich leczenie. Dlatego podczas niedoczynności tarczycy należy zadbać o zdrową dietę, której bazę stanowią warzywa, owoce, orzechy, nasiona, pełnoziarniste produkty zbożowe oraz zdrowe tłuszcze roślinne.
Co to jest niedoczynność tarczycy?
Niedoczynność tarczycy jest chorobą, która objawia się poprzez niedobór hormonów tarczycy. Niedobór ten powoduje spowolnienie tempa metabolizmu. Częstość występowania niedoczynności tarczycy wynosi około 6% i wzrasta wraz z wiekiem. Występuje nawet 5-krotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Istnieją różne przyczyny niedoczynności tarczycy, które dzieli się na pierwotne, wtórne i trzeciorzędowe. Przyczyny pierwotne są spowodowane przez uszkodzenie gruczołu tarczycy, do którego może dojść na przykład poprzez:
- zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto, podostre zapalenie tarczycy),
- niedoborową lub nadmierną podażą jodu,
- wycięcie tarczycy,
- leczenie jodem promieniotwórczym,
- radioterapię,
- niedoczynność polekową.
Przyczyny wtórnej niedoczynności tarczycy są skutkiem niedoboru hormonu TSH, który jest wydzielany przez przysadkę. Natomiast niedoczynność trzeciorzędowa wynika z niedoboru hormonu TRH.
Hormony tarczycy i ich znaczenie w metabolizmie
Hormony tarczycy wywierają znaczący wpływ na metabolizm. Niedobór hormonów tarczycy, czyli tyroksyny (T4) i trójjodotyronyny (T3) powoduje obniżenie tempa metabolizmu, a co za tym idzie koreluje ze wzrostem masy ciała. Może wynikać to z obniżonego tempa lipolizy i glukoneogenezy, czyli procesów podczas których dochodzi do przemiany substratów odżywczych. Hormony tarczycy wpływają, także na regulację termogenezy. Termogeneza jest procesem, który ma na celu utrzymanie stałej temperatury ciała. Osoby z niedoczynnością tarczycy szybciej odczuwają zimno, ponieważ ten proces jest u nich zaburzony. To również wpływa na metabolizm organizmu, przyczyniając się do jego obniżenia.
Niedoczynność tarczycy – jakie dolegliwości i objawy powoduje?
Niedoczynność tarczycy jest poważną chorobą, która daje mniej i bardziej charakterystyczne objawy. Dlatego, warto uważnie obserwować swoje ciało i reagować nawet na najmniejsze zmiany, które budzą niepokój, ponieważ potem mogą stanowić bardzo ważne ogniwo w diagnozowaniu choroby.
Niedoczynność tarczycy – objawy charakterystyczne:
- nieuzasadniony wzrost masy ciała,
- ciągłe uczucie zmęczenia,
- osłabienie,
- sucha i łuszcząca się skóra,
- wypadanie włosów i brwi,
- niskie ciśnienie tętnicze i spowolnienie akcji serca.
Niedoczynność tarczycy – objawy mniej charakterystyczne:
- bóle mięśni,
- brak energii,
- zmiany nastrojów i depresja,
- obrzęki.
Niezdiagnozowana niedoczynność tarczycy może znacząco obniżyć komfort życia chorego. Dlatego tak ważne jest wykonywanie badań kontrolnych i obserwacja własnego ciała, które w przyszłości mogą pomóc w szybkiej diagnozie stanu zdrowia.
Niedoczynność tarczycy, a nadwaga
Jednym z głównych objawów niedoczynności tarczycy są problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała. Chorzy, często zgłaszają nagłe przybranie na wadze, bez zmian w diecie i stylu życia. Niedobór hormonów tarczycy może spowodować nawet 30-40% obniżenia tempa metabolizmu. Dodatkowo, osoby z niedoczynnością tarczycy są bardziej osłabione, senne i zmęczone, co znacząco utrudnia wysiłek fizyczny i podjęte próby odchudzania.
Niedoczynność tarczycy – objawy, takie jak nagłe przybranie na wadze, zmęczenie i senność, powinny zdecydowanie zwiększyć czujność. Niestety, często te objawy są bagatelizowane, co prowadzi do jeszcze poważniejszych zmian w gruczole tarczycowym i zwiększa ryzyko rozwoju nadwagi i otyłości.
Choroba Hashimoto
Choroba Hashimoto jest jedną z najczęstszych chorób autoimmunologicznych, czyli takich w których organizm atakuje i niszczy komórki własnego organizmu, a w tym przypadku gruczołu tarczycowego. Na tę chorobę znacznie częściej chorują kobiety niż mężczyźni, a najwięcej zachorowań występuje między 40 a 50 rokiem życia.
Choroba Hashimoto może przebiegać razem z niedoczynnością tarczycy i ją wywoływać. Podczas choroby Hashimoto dochodzi do atakowanie komórek tarczycy przez własne antygeny. Ten mechanizm natomiast może doprowadzić do niedoboru hormonów tarczycy i jej niedoczynności.
Co powinno się jeść przy niedoczynności tarczycy?
Podczas niedoczynności tarczycy ogromną rolę odgrywa dieta, która ma za zadanie:
- zmniejszać stan zapalny,
- wpłynąć korzystnie na pracę gruczołów tarczycy,
- dostarczyć niezbędnych składników odżywczych,
- zwiększyć przyswajalność leków,
- pomóc w utrzymaniu odpowiedniej masy ciała,
- poprawić samopoczucie i dodać energii.
Niedoczynność tarczycy, a dieta – jakie produkty warto umieścić w jadłospisie? Na pewno powinna królować tu żywność nieprzetworzona. Każdy posiłek powinien zawierać zdrowe źródło tłuszczu roślinnego lub pochodzącego z tłustych ryb morskich. Na szczególną uwagę zasługują tu kwasy omega-3 (olej lniany, tłuste ryby morskie, orzechy włoskie), które znacząco zmniejszają stan zapalny. Dodatkowo, każdy posiłek powinien bazować na warzywach, które najlepiej zjadać na surowo. Poza tym nie powinno zabraknąć owoców jagodowych, które są źródłem substancji o właściwościach przeciwzapalnych i antyoksydacyjnych.
Czego należy unikać przy niedoczynności tarczycy?
Niedoczynność tarczycy, a dieta – czego należy unikać?
- Produktów wysoko przetworzonych (np.: burgery, chipsy, pizza, kebab, słone przekąski);
- Cukru (cukru stołowego, pączków, ciastek, ciasteczek, batoników);
- Konserwantów, barwników, stabilizatorów i spulchniaczy;
- Kolorowych napojów;
- Produktów smażonych na głębokim oleju;
- Wyroby alkoholowe i nikotynowe;
- Tłuste rodzaje mięs;
- Tłuszcze trans (margaryna, wyroby cukiernicze).
Niedoczynność tarczycy, a dieta – zasady żywienia przy niedoczynności tarczycy
Zasady żywienia przy niedoczynności tarczycy powinny być zbliżone do zasad diety śródziemnomorskiej lub przeciwzapalnej. Jeżeli wcześniej Twoja dieta nie należała do najzdrowszych, warto zmiany wprowadzać stopniowo, ponieważ dzięki temu zostaną z Tobą na dłużej.
Najważniejsze zasady diety przeciwzapalnej:
- Zadbaj o przerwy między posiłkami i post nocny, który nie powinien trwać krócej niż 12 godzin. W ciągu dnia najlepiej zjeść między 3 a 5 posiłków, w równych odstępach czasowych;
- Unikaj podjadania i częstego picia płynów kalorycznych;
- Wypijaj minimum 1,5-2 litry wody dziennie (średnie zapotrzebowanie na wodę wynosi 35 mililitrów na każdy kilogram masy ciała);
- Dziennie zjadaj minimum 400 gramów warzyw i owoców (ze znaczną przewagą warzyw);
- Opieraj swój jadłospis na produktach pochodzących ze sprawdzonego źródła.
Odchudzanie przy niedoczynności tarczycy
Czy mogą schudnąć przy niedoczynności tarczycy? To pytanie, które bardzo często pojawia się w gabinetach lekarskich i dietetycznych. Na szczęście, jest to możliwe, zarówno przy wdrożonym leczeniu, jak i wtedy, gdy te leczenie nie jest jeszcze potrzebne. Należy wtedy zadbać o odpowiednią restrykcję kaloryczną w diecie oraz o zwiększoną podaż substancji przeciwzapalnych.
Odchudzanie, a niedoczynność tarczycy – czy jest trudne? Niestety, osoby z niedoczynnością tarczycy, mogą mieć większy problem z redukcją masy ciała. Mimo to, jest to jak najbardziej osiągalne. Dlatego warto, aby osoby, które nie są zbytnio doświadczone w temacie żywienia skorzystały z usług dietetyka, który pomoże w ustaleniu indywidualnej i dopasowanej diety. Podczas redukcji masy ciała przy niedoczynności tarczycy, należy unikać dużej restrykcji kalorycznej, która może jeszcze dodatkowo wpłynąć na obniżenie tempa metabolizmu.
Zobacz także:
- Życie z insulinoopornością
- Dieta redukcyjna – Poradnik jak jeść, żeby schudnąć
- Jak przyspieszyć metabolizm?
- Zdrowe zamienniki cukru – czym zastąpić?
Bibliografia
- Weetman AP. An update on the pathogenesis of Hashimoto’s thyroiditis. J Endocrinol Invest. 2021 May;44(5):883-890. doi: 10.1007/s40618-020-01477-1. Epub 2020 Dec 17. PMID: 33332019; PMCID: PMC8049926.
- Chaker L, Bianco AC, Jonklaas J, Peeters RP. Hypothyroidism. Lancet. 2017 Sep 23;390(10101):1550-1562. doi: 10.1016/S0140-6736(17)30703-1. Epub 2017 Mar 20. PMID: 28336049; PMCID: PMC6619426.
- Udovcic M, Pena RH, Patham B, Tabatabai L, Kansara A. Hypothyroidism and the Heart. Methodist Debakey Cardiovasc J. 2017 Apr-Jun;13(2):55-59. doi: 10.14797/mdcj-13-2-55. PMID: 28740582; PMCID: PMC5512679.
- Wilson SA, Stem LA, Bruehlman RD. Hypothyroidism: Diagnosis and Treatment. Am Fam Physician. 2021 May 15;103(10):605-613. PMID: 33983002.
- Niwattisaiwong S, Burman KD, Li-Ng M. Iodine deficiency: Clinical implications. Cleve Clin J Med. 2017 Mar;84(3):236-244. doi: 10.3949/ccjm.84a.15053. PMID: 28322679.
- Ihnatowicz P, Drywień M, Wątor P, Wojsiat J. The importance of nutritional factors and dietary management of Hashimoto’s thyroiditis. Ann Agric Environ Med. 2020 Jun 19;27(2):184-193. doi: 10.26444/aaem/112331. Epub 2019 Oct 2. PMID: 32588591.
Leave a Comment