Unikaj tych składników! Teratogenne i kancerogenne dodatki do żywności

Dodatki do żywności mają na celu poprawić smak, kolor i wygląd dań. Niestety ich konsumpcja często może wiązać się z niechcianymi symptomami, takimi jak ból głowy, alergie i problemy z przewodem pokarmowym. Ponadto, coraz więcej badań wskazuje na ich jeszcze groźniejsze działanie. Czy dodatki do żywności mogą być teratogenne i kancerogenne? Jakich dodatków w żywności unikać? Na te pytania i wiele innych znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule. 

Co to są teratogenne i kancerogenne dodatki do żywności? 

Coraz więcej dowodów naukowych wskazuje na potencjalny niekorzystny wpływ syntetycznych substancji chemicznych, stosowanych jako dodatki do żywności. Zarówno substancje wykorzystywane do pakowania żywności, jak i te dodawane do niej bezpośrednio, podczas przetwarzania mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie, a nawet mieć działanie teratogenne i kancerogenne. Teratogenne substancje to takie, które mogą powodować wady wrodzone u rozwijającego się płodu, jeśli kobieta spożywa je w czasie ciąży. Te substancje mogą zaburzać rozwój embrionalny, prowadząc do deformacji anatomicznych, opóźnień w rozwoju i innych poważnych problemów zdrowotnych u dziecka. Natomiast substancje kancerogenne mogą powodować wzrost ryzyka wystąpienia nowotworów u osób, które są na nie narażone. Te substancje mogą uszkadzać DNA, co natomiast zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów. 

Teratogenne dodatki do żywności – co musisz wiedzieć 

Teratogenne dodatki do żywności, to takie dodatki, których szczególnie powinny unikać kobiety w ciąży. Niestety, wiele kontrowersyjnych dodatków do żywności jest dodawanych w trakcie produkcji, ponieważ brakuje jednoznacznych badań, które wskazują na ich negatywny efekt. Większość publikacji opisuje ich negatywny wpływ na zwierzęta, co już jednak powinno wzbudzić naszą czujność i przekonać do bardziej uważnego sprawdzania składu oraz wybierania produktów, które nie zawierają wątpliwych substancji. 

Do dodatków do żywności, które wzbudzają ogromne kontrowersje, można zaliczyć aspartam. Badania z udziałem zwierząt pokazują, że jego duże ilości mogą zwiększać stres oksydacyjny w organizmie, a nawet prowadzić do nieprawidłowego rozwoju płodu. Innym dodatkiem, na który również należy zwrócić szczególną uwagę, jest benzoesan sodu. Jest on głównie stosowany jako konserwant, jednak istnieje szereg produktów, które go nie zawierają. Jak pokazują niektóre badania z udziałem zwierząt, on również może negatywnie wpływać na rozwój płodu. 

Kancerogenne dodatki – substancje, które mogą zwiększać ryzyko raka 

Kancerogenne dodatki do żywności, podobnie jak poprzednia grupa, to substancje, których lepiej unikać w żywności. Ich długotrwałe stosowanie może negatywnie wpłynąć na zdrowie i zwiększać ryzyko nowotworów. Można je znaleźć głównie w wysoko przetworzonej żywności lub produktach mięsnych poddanych obróbce termicznej. Pierwszym z dodatków, który budzi wiele kontrowersji, są azotany i azotyny, które głównie występują w żywności peklowanej, mocno solonej i wędzonej. Azotany mogą  reagować z produktami rozpadu aminokwasów, tworząc rakotwórcze N – nitrozozwiązki, takie jak nitrozaminy i notrozaamidy. Jeśli nie zostaną one zneutralizowane w organizmie, mogą zwiększać ryzyko rozwoju nowotworu żołądka.

Innymi substancjami, które mogą zwiększać ryzyko nowotworów i powstają podczas przetwarzania produktów spożywczych, są heterocykliczne aminy i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne oraz akrylamid. Heterocykliczne aminy i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (występujące głównie w produktach o wysokiej zawartości biała poddanych procesowi wędzenia i smażenia) mogą oddziaływać na niektóre geny odpowiedzialne za produkcję specyficznych białek, co natomiast może zwiększać ryzyko nowotworu jelita grubego. Natomiast akrylamid, który powstaje podczas przetwarzania termicznego wysokoskrobiowych produktów spożywczych, takich jak frytki i chipsy, może powodować uszkodzenia DNA, tym samym zwiększając ryzyko nowotworów. 

Jak rozpoznać teratogenne dodatki do żywności i jak ich unikać?

Kupując produkty żywieniowe, należy kierować się ich prostym składem i wysoką jakością. Jeśli nie znasz jakiegoś dodatku do żywności, przed zakupem sprawdź, czy jego stosowanie nie budzi żadnych kontrowersji. Na rynku jest dostępnych bardzo wiele produktów żywieniowych i często te o lepszym i krótszym składzie cechują się podobną lub nawet niższą ceną. 

Jak rozpoznać kancerogenne dodatki w żywności i jak ich unikać?

Kancerogenów w żywności możesz unikać poprzez samodzielne przygotowanie potraw, w szczególności mięs, i unikanie wysoko przetworzonych produktów. Dodatkowo, przed zakupem sprawdź, w jaki sposób produkt był przygotowywany i unikaj tych, których nie jesteś pewny.

Naturalne i bezpieczne alternatywy 

Istnieje wiele naturalnych i bezpiecznych alternatyw dla żywności wysoko przetworzonej. Dlatego poznaj kilka porad, które pomogą Ci wybrać lepiej: 

1. Zamiast kupować gotowe wędliny, przygotuj je własnoręcznie w domu poprzez pieczenie lub gotowanie. Tak przygotowaną wędlinę możesz poporcjować i zamrozić. 
2. Nie kupuj gotowych sałatek, zamiast tego kup warzywa i owoce, następnie przygotuj z nich sałatki i przechowuj w lodówce. W celu zwiększenia ich trwałości nie dodawaj do nich od razu sosu. 
3. W jadłospisie unikaj wyrobów cukierniczych, a jeśli masz ochotę na coś słodkiego, przygotuj deser w domu lub kup słodkości w piekarni, która przygotowuje je z surowców wysokiej jakości. 
4. Przed zakupem produktu zawsze czytaj skład produktów i jeśli obawiasz się jakiegoś dodatku, sprawdź jak może działać  na Twój organizm. 
5. Wybieraj produkty organiczne, które są uprawiane bez stosowania sztucznych pestycydów, herbicydów i nawozów syntetycznych.

Znaczenie diety w profilaktyce zdrowotnej 

Zdrowa dieta jest niezbędna w profilaktyce zdrowotnej, ponieważ dzięki niej możemy dostarczyć wiele substancji, które wywierają korzystny wpływ na zdrowie, a tym samym zmniejszają ryzyko wielu chorób, w tym chorób cywilizacyjnych. Do produktów, które powinny często występować w Twojej jadłospisie zalicza się warzywa, owoce, orzechy, nasiona i pestki oraz oleje z nich produkowane, rośliny strączkowe, zioła i przyprawy. Ta żywność jest źródłem błonnika pokarmowego, witamin, składników mineralnych, zdrowych tłuszczy i licznych polifenoli, które wykazują bardzo pozytywny wpływ na organizm. 

Podsumowanie – teratogenne i kancerogenne dodatki do żywności

Zdrowa żywność jest niezbędna do zachowania sprawności organizmu, dlatego komponując codzienne posiłki, wybieraj produkty o wysokiej jakości. Natomiast pamiętaj, aby sprawdzać składy i unikać w żywności dodatków, które mogą mieć negatywny efekt na zdrowie i zwiększać ryzyko poważnych chorób. 

Zobacz także

Jeśli interesują Cię tematy związane z innymi, kontrowersyjnymi dodatkami do żywności, z pewnością zainteresują Cię poniższe artykuły:

• Czy dwutlenek krzemu (E551) w suplementach jest szkodliwy?
• Niebezpieczne przeciwutleniacze w produktach
• Niebezpieczne konserwanty w produktach spożywczych
• Uważaj na te substancje! Toksyny i szkodliwe dodatki do żywności

Literatura:

1. Choudhary AK, Pretorius E. Revisiting the safety of aspartame. Nutr Rev. 2017 Sep 1;75(9):718-730.  
2. Chazelas E, Pierre F, Druesne-Pecollo N, Esseddik Y, Szabo de Edelenyi F, Agaesse C, De Sa A, Lutchia R, Gigandet S, Srour B, Debras C, Huybrechts I, Julia C, Kesse-Guyot E, Allès B, Galan P, Hercberg S, Deschasaux-Tanguy M, Touvier M. Nitrites and nitrates from food additives and natural sources and cancer risk: results from the NutriNet-Santé cohort. Int J Epidemiol. 2022 Aug 10;51(4):1106-1119.  
3. Witkowski M, Grajeta H, Gomułka K. Hypersensitivity Reactions to Food Additives-Preservatives, Antioxidants, Flavor Enhancers. Int J Environ Res Public Health. 2022 Sep 13;19(18):11493. 
4. Trasande L, Shaffer RM, Sathyanarayana S; COUNCIL ON ENVIRONMENTAL HEALTH. Food Additives and Child Health. Pediatrics. 2018 Aug;142(2):e20181410.
5. Walker R. Nitrates, nitrites and N-nitrosocompounds: a review of the occurrence in food and diet and the toxicological implications. Food Addit Contam. 1990 Nov-Dec;7(6):717-68. 
6. Asejeje FO, Akinola KD, Abiola MA. Sodium benzoate exacerbates hepatic oxidative stress and inflammation in lipopolysaccharide-induced liver injury in rats. Immunopharmacol Immunotoxicol. 2023 Oct;45(5):558-564.