Sucha skóra – skąd się bierze i jak sobie z nią radzić?

Sucha skóra to powszechny problem, który może dotyczyć osób w każdym wieku – niezależnie od typu cery czy pory roku. Charakteryzuje się uczuciem ściągnięcia, szorstkością, łuszczeniem, a czasem także swędzeniem i podrażnieniem. Nieleczona i zaniedbana może prowadzić do pękania naskórka, stanów zapalnych, a nawet zaostrzenia chorób dermatologicznych, takich jak atopowe zapalenie skóry. Z tego artykułu dowiesz się, co tak naprawdę powoduje suchość skóry oraz jak skutecznie sobie z nią radzić. 

Czym jest sucha skóra?

Sucha skóra to stan, w którym dochodzi do zaburzenia równowagi wodno-lipidowej naskórka. W praktyce oznacza to, że skóra produkuje zbyt mało sebum i nie jest w stanie zatrzymać odpowiedniej ilości wody, co prowadzi do utraty nawilżenia. Warto odróżnić skórę suchą od odwodnionej – ta pierwsza ma niedobór lipidów, a druga wody. Odwodnienie może dotyczyć każdego typu skóry, także tłustej, i ma charakter przejściowy, natomiast skóra sucha to najczęściej trwały typ cery, który wymaga systematycznej pielęgnacji.

Kluczową rolę w utrzymaniu zdrowej, elastycznej skóry odgrywa bariera hydrolipidowa. Składa się ona z mieszaniny wody, łoju i substancji naturalnie występujących na powierzchni naskórka, które chronią przed utratą wilgoci oraz przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych. Gdy bariera ta zostaje osłabiona – np. przez nieodpowiednie kosmetyki, warunki atmosferyczne lub czynniki zdrowotne – skóra traci zdolność do zatrzymywania wody, staje się bardziej wrażliwa i podatna na uszkodzenia.

Suchość skóry może być również związana ze składem diety, która odgrywa istotną rolę w utrzymaniu jej prawidłowego nawilżenia. Niedobór zdrowych tłuszczów, zwłaszcza kwasów omega-3 i omega-6, osłabia barierę lipidową, co sprzyja nadmiernej utracie wody z naskórka. Zbyt mała ilość witamin w diecie również ogranicza zdolność skóry do regeneracji i ochrony przed stresem oksydacyjnym, który nasila jej przesuszenie. Również niedostateczne spożycie cynku czy selenu może negatywnie wpływać na strukturę skóry i jej odporność na podrażnienia.

Objawy suchej skóry są łatwo rozpoznawalne. To przede wszystkim uczucie ściągnięcia, szorstkość w dotyku, łuszczenie się naskórka oraz częste swędzenie. W skrajnych przypadkach mogą pojawić się mikropęknięcia, zaczerwienienia i uczucie pieczenia. To sygnały, że skóra potrzebuje wsparcia – zarówno z zewnątrz, jak i od wewnątrz.

Przyczyny suchej skóry

Suchość skóry może mieć wiele przyczyn, które dzielą się na zewnętrzne i wewnętrzne. W codziennym życiu najczęściej spotykamy się z wpływem czynników środowiskowych, takich jak:

• niekorzystne warunki atmosferyczne – silny wiatr, mróz czy intensywne promieniowanie słoneczne, które uszkadzają barierę ochronną skóry i przyspieszają utratę wilgoci,
• suche powietrze w pomieszczeniach – spowodowane działaniem klimatyzacji i ogrzewania, co dodatkowo potęguje przesuszenie,
• niewłaściwa pielęgnacja – stosowanie silnych detergentów, mydeł czy kosmetyków zawierających alkohol, które mogą naruszać naturalną barierę lipidową i prowadzić do odtłuszczenia skóry.

Na poziom nawilżenia skóry wpływają również czynniki wewnętrzne, takie jak:

• niewłaściwa dieta – uboga w zdrowe tłuszcze oraz witaminy A, E i D, co osłabia zdolność skóry do regeneracji,
• zaburzenia hormonalne – np. w okresie menopauzy, ciąży lub przy chorobach tarczycy, które mogą zmieniać strukturę skóry i obniżać jej elastyczność,
• odwodnienie organizmu,
• zaburzenia pracy układu pokarmowego – osłabione wchłanianie składników odżywczych ogranicza dostępność witamin i tłuszczów wspierających kondycję skóry,
• choroby przewlekłe, takie jak atopowe zapalenie skóry, cukrzyca czy niedoczynność tarczycy, które bezpośrednio wpływają na wygląd i funkcjonowanie naskórka.

W wielu przypadkach suchość skóry to sygnał, że organizm potrzebuje większej troski – zarówno poprzez świadomą pielęgnację, jak i dbanie o zdrowy styl życia.

Jak pielęgnować suchą skórę?

Pielęgnacja suchej skóry powinna być przede wszystkim łagodna, systematyczna i dopasowana do jej szczególnych potrzeb. Kluczowym elementem codziennej rutyny jest delikatne oczyszczanie – najlepiej przy użyciu preparatów bez SLS, mydeł zasadowych i alkoholu, które mogą dodatkowo przesuszać i podrażniać naskórek. Zamiast tego warto sięgać po kremowe żele lub emulsje myjące o działaniu nawilżającym i kojącym.

Po oczyszczeniu skóra powinna być nawilżana i natłuszczana, aby odbudować barierę ochronną i zapobiec dalszej utracie wody. Nawilżanie najlepiej wykonywać zaraz po kąpieli, gdy skóra jest jeszcze lekko wilgotna – wtedy składniki aktywne lepiej się wchłaniają. W ciągu dnia sprawdzą się lekkie kremy nawilżające, a wieczorem warto sięgnąć po bogatsze, odżywcze formuły.

Niezwykle ważna jest również ochrona skóry przed czynnikami zewnętrznymi, takimi jak wiatr, mróz, słońce czy suche powietrze. W chłodne dni pomocne będą kremy ochronne z lipidami, a latem – kosmetyki z filtrami UV.

Warto zwracać uwagę na składniki aktywne w kosmetykach do pielęgnacji suchej skóry. Szczególnie korzystne są:

• kwas hialuronowy – intensywnie nawilża i wiąże wodę w naskórku,
• mocznik (urea) – zmiękcza, wygładza i pomaga zatrzymać wilgoć,
• ceramidy – odbudowują barierę lipidową,
• skwalan i oleje roślinne – chronią przed utratą wody i odżywiają skórę.

W przypadku skóry wyjątkowo wrażliwej, łuszczącej się lub atopowej, najlepiej wybierać dermokosmetyki o prostym składzie, bez substancji zapachowych i konserwantów. Takie preparaty minimalizują ryzyko podrażnień i skutecznie łagodzą dyskomfort.

Pielęgnacja skóry suchej – wsparcie od wewnątrz

Odpowiednia pielęgnacja zewnętrzna to tylko jedna strona medalu – sucha skóra bardzo często wymaga również wsparcia od wewnątrz. Podstawą jest właściwe nawodnienie organizmu, ponieważ odwodnienie bezpośrednio przekłada się na kondycję naskórka. Nawet najlepiej dobrane kosmetyki mogą być niewystarczające, jeśli skóra nie otrzymuje odpowiedniej ilości wody z wnętrza organizmu. Zaleca się regularne picie wody przez cały dzień, a nie tylko wtedy, gdy pojawi się uczucie pragnienia. Ogólnie przyjmuje się, że należy spożywać około 30-35 ml płynów na każdy kilogram masy ciała, co w przypadku osoby ważącej 70 kg oznacza około 2,1-2,5 litra wody dziennie. Warto pamiętać, że uczucie suchości w ustach jest już oznaką odwodnienia, dlatego lepiej zapobiegać niż reagować dopiero wtedy, gdy pojawi się pragnienie. Regularne i świadome nawadnianie to jeden z kluczowych kroków wspierających zdrowy wygląd i odpowiednie nawilżenie skóry.

Równie ważna jest dobrze zbilansowana dieta oraz ewentualna suplementacja składników, które wspierają zdrowie skóry. Szczególne znaczenie mają nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które wzmacniają barierę lipidową skóry i zmniejszają utratę wilgoci. Ich źródłem mogą być tłuste ryby morskie, siemię lniane, olej lniany lub suplementy.

Istotną rolę odgrywają także witaminy i składniki mineralne:

• witamina A – wspiera odnowę komórek skóry i chroni przed nadmiernym rogowaceniem,
• witamina E – działa przeciwutleniająco i zapobiega przesuszeniu,
• witamina D – wpływa na funkcjonowanie bariery skórnej i układu odpornościowego,
• cynk – przyspiesza gojenie się skóry i reguluje produkcję sebum.

Warto pamiętać, że stan skóry często odzwierciedla ogólną kondycję organizmu – dlatego troska o nawodnienie i dostarczenie odpowiednich składników odżywczych to klucz do zdrowej, dobrze nawilżonej skóry.

Badania nad suchą skórą

Suchość skóry to powszechny problem, któremu można zapobiegać nie tylko kosmetykami, ale także właściwym żywieniem. Badacze zwracają uwagę, że prawidłowa podaż wody, kwasów tłuszczowych i antyoksydantów wspiera barierę hydrolipidową skóry. Niedobór tych składników może prowadzić do osłabionego nawilżenia oraz nadmiernej utraty transepidermalnej. W badaniach klinicznych coraz częściej analizuje się również wpływ diety prozapalnej na pogarszanie się kondycji skóry. Ponadto coraz częściej w badaniach porusza się rolę mikrobiomu jelitowego. Dlatego poznaj nieco więcej faktów na ten temat, które można znaleźć w badaniach naukowych:

1. Kwasy omega-3 wspierają mechanizmy zatrzymywania wody w naskórku, dlatego ich obecność w diecie ma znaczenie w profilaktyce i łagodzeniu suchości skóry. Poprawiają mikrokrążenie, co ułatwia transport składników odżywczych i sprzyja regeneracji tkanek. Ich przeciwzapalne działanie wpływa korzystnie na skórę skłonną do podrażnień i przesuszenia. Najlepszym źródłem są ryby morskie, tran, olej lniany oraz nasiona konopi i chia. Dzienna podaż powinna wynosić około 250-500 mg DHA, choć w problemach skórnych często zaleca się wyższe dawki, dostosowane indywidualnie. Regularne spożywanie produktów bogatych w omega-3 może stanowić istotne uzupełnienie pielęgnacji skóry, działając od wewnątrz. 
2. Choć produkty zwierzęce dostarczają pełnowartościowego białka i zdrowych tłuszczów, dieta nie może opierać się wyłącznie na nich. Produkty roślinne są niezastąpione, ponieważ zawierają błonnik, witaminy, składniki mineralne i fitochemikalia, których nie znajdziemy w mięsie. Błonnik jest szczególnie ważny, ponieważ wspiera rozwój korzystnych bakterii jelitowych, które produkują krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA). Substancje te wzmacniają integralność bariery skórnej, co zapobiega nadmiernemu przesuszaniu. Antyoksydanty roślinne, takie jak polifenole i karotenoidy, chronią skórę przed stresem oksydacyjnym i wspierają jej elastyczność. 
3. Witamina A jest niezbędna do prawidłowego różnicowania się komórek skóry, co wpływa na jej strukturę i zdolność do zatrzymywania wilgoci. Jej obecność w diecie wspiera funkcjonowanie bariery lipidowej, która chroni przed nadmiernym odparowywaniem wody z naskórka. Niedobory tej witaminy objawiają się suchością, szorstkością i łuszczeniem skóry. Dobrym źródłem są zarówno produkty zwierzęce (wątróbka, jaja, tłuste ryby), jak i warzywa bogate w beta-karoten, np. marchew czy dynia. Beta-karoten jest przekształcany w organizmie w aktywną witaminę A, zapewniając dodatkowe wsparcie dla skóry. Regularna podaż witaminy A może pomóc w utrzymaniu elastycznej i dobrze nawilżonej skóry, szczególnie w okresach zwiększonej suchości.

Kiedy warto skonsultować się z dermatologiem?

Choć sucha skóra najczęściej wynika z niewłaściwej pielęgnacji lub działania czynników zewnętrznych, w niektórych przypadkach może być objawem poważniejszego problemu i wymaga konsultacji dermatologicznej. Warto zgłosić się do specjalisty, jeśli suchość utrzymuje się mimo regularnego stosowania odpowiednich kosmetyków i dbania o nawodnienie organizmu. Przewlekła, nawracająca suchość może świadczyć o zaburzeniach funkcjonowania skóry, których nie da się wyeliminować domowymi metodami.

Alarmujące powinny być również dodatkowe objawy, takie jak uporczywe swędzenie, zaczerwienienie, pękająca skóra, pieczenie czy pojawiające się ranki. Takie symptomy mogą wskazywać na stan zapalny, który wymaga profesjonalnego leczenia, a nie tylko działania pielęgnacyjnego.

Warto skonsultować się z lekarzem także wtedy, gdy istnieje podejrzenie, że za suchością skóry stoi choroba dermatologiczna, taka jak atopowe zapalenie skóry (AZS), łuszczyca, egzema czy kontaktowe zapalenie skóry. W takich przypadkach konieczna może być indywidualnie dobrana terapia oraz specjalistyczne preparaty dostępne tylko na receptę. Wczesna diagnoza pozwala zapobiec pogorszeniu się stanu skóry i poprawić komfort życia.

Podsumowanie

Sucha skóra to nie tylko problem estetyczny, ale często sygnał, że organizm potrzebuje wsparcia – zarówno od zewnątrz, jak i od wewnątrz. Do najczęstszych objawów należą uczucie ściągnięcia, szorstkość, łuszczenie i swędzenie, a ich przyczyn może być wiele: od niekorzystnych warunków atmosferycznych, przez niewłaściwą pielęgnację, aż po zaburzenia hormonalne czy choroby skóry.

Dlatego, aby skutecznie zadbać o skórę suchą, warto połączyć delikatną pielęgnację, bogatą w składniki nawilżające i ochronne, z odpowiednią dietą i nawodnieniem. Kluczowe jest również wsłuchiwanie się w potrzeby skóry – jej kondycja może się zmieniać w zależności od pory roku, stylu życia czy stanu zdrowia.

Warto pamiętać, że przewlekła suchość skóry nie powinna być ignorowana. To często pierwszy objaw zaburzeń, które wymagają specjalistycznej interwencji. Regularna obserwacja i świadoma pielęgnacja to najlepszy sposób, by utrzymać skórę w dobrej kondycji.

FAQ

Czym różni się sucha skóra od skóry odwodnionej?

Sucha skóra to typ cery, który charakteryzuje się niedoborem lipidów. Odwodniona skóra natomiast ma zbyt mało wody i może dotyczyć każdego rodzaju cery – nawet tłustej. Odwodnienie jest stanem przejściowym, a suchość – trwałą cechą.

Jak często nawilżać suchą skórę twarzy i ciała?

Codziennie – najlepiej rano i wieczorem. Warto również nawilżać skórę po każdej kąpieli lub kontakcie z wodą, gdy jest najbardziej narażona na utratę wilgoci.

Czy picie większej ilości wody pomoże suchej skórze?

Tak, nawodnienie organizmu jest ważne, ale nie wystarczy samo w sobie. Konieczne jest także stosowanie odpowiednich kosmetyków, które pomogą zatrzymać wilgoć w naskórku.

Jakie składniki powinny zawierać kosmetyki do skóry suchej?

Dobrze, jeśli zawierają kwas hialuronowy, mocznik, ceramidy, oleje roślinne, skwalan i pantenol. Ważne, aby były to produkty bez alkoholu, silnych detergentów i substancji zapachowych.

Kiedy należy udać się do dermatologa?

Jeśli suchość skóry utrzymuje się mimo pielęgnacji, pojawiają się pęknięcia, świąd lub podejrzenie choroby skóry (np. AZS, łuszczycy), warto skonsultować się z lekarzem.

Czy suchą skórę można mieć tylko zimą?

Nie. Chociaż zimą problem nasila się z powodu mrozu i ogrzewania, sucha skóra może występować przez cały rok – szczególnie przy niewłaściwej pielęgnacji, odwodnieniu czy niedoborach składników odżywczych.

Bibliografia

1. O’Neill CA, Monteleone G, McLaughlin JT, Paus R. The gut-skin axis in health and disease: A paradigm with therapeutic implications. Bioessays. 2016 Nov;38(11):1167-1176. Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27554239/  
2. Flores-Balderas X, Peña-Peña M, Rada KM, Alvarez-Alvarez YQ, Guzmán-Martín CA, Sánchez-Gloria JL, Huang F, Ruiz-Ojeda D, Morán-Ramos S, Springall R, Sánchez-Muñoz F. Beneficial Effects of Plant-Based Diets on Skin Health and Inflammatory Skin Diseases. Nutrients. 2023 Jun 22;15(13):2842. Link: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10343921/#abstract1  
3. Michalak M, Pierzak M, Kręcisz B, Suliga E. Bioactive Compounds for Skin Health: A Review. Nutrients. 2021 Jan 12;13(1):203. Link: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7827176/ 

Zobacz także

Ceramidy – czym są i jak działają na skórę?

Codzienna pielęgnacja twarzy – jak dbać o skórę krok po kroku?