Post przerywany przy Hashimoto – ratunek czy ryzyko?

Post przerywany stał się popularną metodą żywieniową, która pomaga wielu osobom w redukcji wagi i poprawie zdrowia metabolicznego. Jednak dla osób z chorobą Hashimoto wprowadzenie tego sposobu odżywiania może być skomplikowaną decyzją. Choroba autoimmunologiczna tarczycy wymaga szczególnej uwagi przy wprowadzaniu zmian żywieniowych. Z tego artykułu dowiesz się, jak post przerywany wpływa na funkcjonowanie tarczycy oraz jakie korzyści i zagrożenia może przynieść osobom z Hashimoto. Sprawdź, czy ograniczenie czasu jedzenia to dobre rozwiązanie właśnie dla Ciebie.

Czym jest post przerywany?

Post przerywany to strategia żywieniowa polegająca na naprzemiennych okresach jedzenia i powstrzymywania się od posiłków. Zwraca on uwagę nie tylko na to, co jesz, ale także kiedy.  Post przerywany nie jest „dietą” w tradycyjnym znaczeniu tego słowa, a raczej sposobem organizacji posiłków.

Najłagodniejszy wariant to 12/12, czyli 12 godzin jedzenia i 12 godzin przerwy, polecany jako wprowadzenie. Pomaga on stopniowo przyzwyczaić organizm do dłuższych przerw między posiłkami bez większego obciążenia. Kolejne warianty to m.in. 14/10, 16/8 czy bardziej restrykcyjne jak 18/6 lub 20/4. Pamiętaj jednak, że im krótsze okno żywieniowe, tym trudniej dostarczyć wszystkich niezbędnych składników odżywczych, co może być ryzykowne dla zdrowia.

Jak działa post przerywany?

W czasie postu organizm nie otrzymuje energii z pożywienia, więc zaczyna wykorzystywać zmagazynowaną glukozę i tłuszcz. Uruchamiane są procesy naprawcze, poprawia się wrażliwość na insulinę i regulują się funkcje trawienne. Regularne przerwy w jedzeniu wspierają także mikrobiom jelitowy i regenerację śluzówki. Taki rytm może wspierać równowagę organizmu i poprawiać samopoczucie.

Badania pokazują potencjalne korzyści płynące z postu przerywanego:

• redukcja masy ciała,
• poprawa wrażliwości na insulinę,
• zmniejszenie stanu zapalnego,
• korzystny wpływ na zdrowie serca.

Więcej na ten temat możesz przeczytać w artykule „Post przerywany – jak zacząć, zasady, efekty, opinie”.

Czy post przerywany jest dla Ciebie? To zależy od wielu czynników, w tym stanu zdrowia. Pytanie to jest szczególnie ważne przy problemach z tarczycą, takich jak choroba Hashimoto, ponieważ post wywiera wpływ na Twój układ hormonalny. 

Post przerywany a funkcjonowanie tarczycy

Tarczyca to niewielki gruczoł, który odgrywa ogromną rolę w Twoim organizmie. Jest głównym regulatorem metabolizmu i wpływa na pracę niemal wszystkich narządów. Badania pokazują, że między postem a funkcjonowaniem tarczycy istnieje złożona zależność. Gdy ograniczasz czas spożywania posiłków, w Twoim organizmie zachodzą interesujące zmiany hormonalne.

Po pierwsze, post może wpływać na stężenie hormonów tarczycy – T3 (trójjodotyroniny) i T4 (tyroksyny). Dłuższe okresy głodówki mogą prowadzić do zmniejszenia konwersji T4 do T3, czyli aktywnej formy hormonu tarczycy. Dlaczego to ważne? Bo to właśnie T3 jest odpowiedzialne za regulację metabolizmu.

Post wpływa też na poziom TSH (tyreotropiny) – hormonu przysadki mózgowej, który kontroluje pracę tarczycy. Podczas dłuższych okresów bez jedzenia, organizm może tymczasowo obniżyć poziom TSH jako mechanizm adaptacyjny.

Zastanawiasz się pewnie, czy to dobrze, czy źle?

Odpowiedź nie jest jednoznaczna. U osób ze zdrową tarczycą te adaptacje są zazwyczaj tymczasowe i odwracalne. Organizm ma niesamowitą zdolność do samoregulacji i często po okresie adaptacji hormony wracają do normy. Umiarkowany post przerywany może nawet poprawić funkcjonowanie tarczycy poprzez zmniejszenie stresu oksydacyjnego i stanów zapalnych. 

Jednak, jeśli  już masz problemy z tarczycą, reakcja Twojego organizmu na post może być zupełnie inna niż u osoby ze zdrowym gruczołem. Szczególnie istotne jest to przy niedoczynności tarczycy. Podczas postu organizm może wejść w tryb „oszczędzania energii”, dodatkowo spowalniając metabolizm, co przy już istniejącej niedoczynności tarczycy może nasilić takie objawy jak:

• uczucie zimna,
• przewlekłe zmęczenie,
• spowolnienie procesów myślowych,
• zaparcia.

Jaki wpływ na Hashimoto ma post przerywany?

Choroba Hashimoto, czyli autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, dotyka coraz więcej osób na całym świecie. Jeśli należysz do grona osób zmagających się z tą chorobą, pewnie zastanawiasz się, czy post przerywany jest dla Ciebie bezpieczny, a może nawet korzystny?

Hashimoto to schorzenie, w którym Twój układ odpornościowy błędnie atakuje komórki tarczycy, powodując stan zapalny i stopniowe uszkodzenie tego gruczołu. Efektem jest najczęściej niedoczynność tarczycy, która bez odpowiedniego leczenia może znacząco obniżyć jakość życia.

Więcej o tej chorobie przeczytasz w artykule „Choroba Hashimoto – jak ją rozpoznać i leczyć?”

Badania nad wpływem postu przerywanego na Hashimoto przynoszą mieszane wyniki. Z jednej strony post może mieć działanie przeciwzapalne i modulujące układ odpornościowy. Post może wpływać na aktywność limfocytów T regulatorowych, które kontrolują autoagresję organizmu. Niektóre badania sugerują, że post przerywany może redukować stężenie przeciwciał anty-TPO i anty-TG – markerów aktywności choroby Hashimoto. 

Jest jednak druga strona medalu. Post może stanowić dodatkowy stres dla organizmu, a jak wiadomo, stres jest jednym z czynników mogących zaostrzać objawy Hashimoto. Zbyt długie okresy głodówki mogą podwyższać stężenie kortyzolu, który może nasilać reakcje autoimmunologiczne.

Co więcej, osoby z niedoczynnością tarczycy często mają już spowolniony metabolizm. Post może ten efekt pogłębiać, co prowadzi do dalszego spadku energii, pogorszenia samopoczucia, a nawet problemów z regulacją temperatury ciała.

Faktem jest, że każdy organizm jest inny. Twoja odpowiedź na post przerywany będzie zależała od wielu czynników, w tym od:

• stopnia uszkodzenia tarczycy,
• aktualnej dawki leków,
• ogólnego stanu zdrowia,
• poziomu stresu w życiu codziennym,
• jakości snu.

Post przerywany a Hashimoto – potencjalne korzyści i zagrożenia

Zastanawiasz się, czy post przerywany to dobry wybór przy Hashimoto? Oto konkretne korzyści i zagrożenia, które pomogą Ci podjąć świadomą decyzję.

Potencjalne korzyści

• Redukcja stanów zapalnych – post przerywany może zmniejszać ogólnoustrojowy stan zapalny.
• Wsparcie układu immunologicznego – post może pomagać w „resetowaniu” układu odpornościowego poprzez stymulację autofagii i eliminację uszkodzonych komórek immunologicznych. Może to potencjalnie ograniczać intensywność autoagresji w Hashimoto.
• Regulacja insuliny – poprawa wrażliwości na insulinę może pośrednio wspierać funkcje tarczycy poprzez zmniejszenie obciążenia metabolicznego organizmu. Insulinooporność często towarzyszy chorobom tarczycy i jej redukcja może przynieść korzyści.
• Poprawa funkcji mitochondriów – post stymuluje biogenezę mitochondriów i zwiększa ich wydajność, co przekłada się na większą ilość energii i lepsze samopoczucie, przeciwdziałając zmęczeniu typowemu dla niedoczynności tarczycy.

Potencjalne zagrożenia

• Nasilenie objawów niedoczynności – post może czasowo obniżyć stężenie aktywnego hormonu tarczycy T3, co przy istniejącej już niedoczynności może pogłębić problemy takie jak zmęczenie i spowolnienie metabolizmu i zaburzenia koncentracji.
• Zaburzenie wchłaniania leków – jeśli przyjmujesz tyroksynę (np. Euthyrox, Letrox), czas i sposób przyjmowania leku wymaga szczególnej uwagi przy poście przerywanym. Lewotyroksynę należy przyjmować na czczo, 30-60 minut przed pierwszym posiłkiem i piciem napojów innych niż woda. Przy zmienionym harmonogramie posiłków może być trudniej zachować optymalny schemat przyjmowania leku.
• Zwiększony poziom stresu – zbyt długie okresy bez jedzenia mogą podwyższać stężenie kortyzolu i zaostrzać objawy Hashimoto.
• Ryzyko niedoborów pokarmowych – przy ograniczonym oknie żywieniowym może być trudniej dostarczyć wszystkie niezbędne składniki odżywcze, szczególnie ważne przy Hashimoto, takie jak selen, cynk, żelazo, witamina D czy jod (w odpowiednich ilościach).

Post przerywany a Hashimoto – praktyczne wskazówki

Jeśli zdecydujesz się wypróbować post przerywany przy Hashimoto, warto zastosować się do kilku zasad:

1. Zacznij powoli – wybierz łagodniejszą formę postu, np. 12:12 (12 godzin jedzenia, 12 godzin postu) i stopniowo wydłużaj okres postu co 1-2 tygodnie o kolejną godzinę, obserwując reakcję organizmu.
2. Monitoruj swoje samopoczucie – prowadź dziennik objawów, żeby zauważyć, jak Twój organizm reaguje na zmianę. Zwróć szczególną uwagę na poziom energii, jakość snu, funkcje poznawcze i temperaturę ciała.
3. Skonsultuj zmiany z lekarzem – przed rozpoczęciem postu przerywanego omów swój plan z endokrynologiem. Może być konieczne dostosowanie dawek leków lub częstsze monitorowanie parametrów tarczycy (TSH, fT3, fT4).
4. Nie ograniczaj kalorii – post przerywany to nie głodówka. W okresie jedzenia dostarczaj organizmowi odpowiednią ilość kalorii i składników odżywczych. Przy Hashimoto szczególnie ważne jest pokrycie zapotrzebowania na węglowodany złożone, które wspierają konwersję T4 do T3.
5. Pamiętaj o odpowiednim nawodnieniu – woda, herbata, kawa bez dodatków są dozwolone w okresie postu i pomogą utrzymać właściwe nawodnienie.
6. Zadbaj o jakość odżywiania – w oknie żywieniowym skoncentruj się na wartościowych produktach wspierających tarczycę: źródłach selenu (orzechy brazylijskie, ryby), cynku (mięso, nasiona dyni), żelaza (mięso, jaja, nasiona roślin strączkowych), omega-3 (tłuste ryby) i przeciwutleniaczy (kolorowe warzywa i owoce).

Post przerywany przy Hashimoto nie jest rozwiązaniem uniwersalnym. Dla niektórych osób może przynieść znaczącą poprawę samopoczucia, dla innych może nie być odpowiedni. Kluczowe jest uważne słuchanie swojego organizmu i indywidualne podejście.

Badania nad postem przerywanym a Hashimoto

Hashimoto często wiąże się z insulinoopornością, zaburzeniami metabolizmu i trudnościami w utrzymaniu wagi. Post przerywany może wspierać wrażliwość na insulinę i kontrolę glikemii, dlatego budzi zainteresowanie także w tej chorobie. Choć jego skuteczność w chorobach autoimmunologicznych nie jest w pełni potwierdzona, umiarkowane formy postu mogą przynosić korzyści. Sprawdź, co na ten temat mówią badania:

1. Post przerywany może obniżać poziom trójjodotyroniny (T3) – hormonu kluczowego dla metabolizmu i produkcji energii. U osób z Hashimoto, u których już występują zaburzenia hormonalne, spadek T3 może nasilać objawy niedoczynności, takie jak zmęczenie, problemy z koncentracją i trudności w redukcji wagi. Dlatego zaleca się unikać długich okien postu i restrykcyjnych diet, które mogą dodatkowo obciążać układ hormonalny [1].
2. Osoby z Hashimoto często zmagają się z insulinoopornością, dlatego post przerywany może wydawać się atrakcyjnym wsparciem dla metabolizmu i redukcji stanu zapalnego. Badania sugerują jego korzystny wpływ na układ odpornościowy i gospodarkę glukozowo-insulinową w innych chorobach autoimmunologicznych, jednak w Hashimoto dowody są wciąż ograniczone. Brakuje jasnych wytycznych co do długości postu i bezpieczeństwa długoterminowego stosowania. Dlatego jego wprowadzenie powinno być skonsultowane z lekarzem lub dietetykiem [2].
3. Badanie porównujące post co drugi dzień z codziennym ograniczaniem kalorii u osób z lekką niedoczynnością tarczycy wykazało podobną utratę wagi – ok. 7–8% masy ciała w ciągu 6 miesięcy. Post co drugi dzień dodatkowo poprawiał wrażliwość na insulinę. Co istotne, żadna z metod nie wpłynęła negatywnie na poziom hormonów tarczycy. To podkreśla znaczenie indywidualnego podejścia [3].

FAQ

Czy post przerywany jest szkodliwy dla tarczycy?

To zależy od Twojego stanu zdrowia. U osób z prawidłowo funkcjonującą tarczycą post przerywany zwykle nie powoduje problemów. Jeśli masz niedoczynność tarczycy lub Hashimoto, długie okresy bez jedzenia mogą spowolnić metabolizm i wpłynąć na stężenie hormonów. Warto obserwować reakcję organizmu i skonsultować się z lekarzem.

Czy post wpływa na poziom TSH?

Post może tymczasowo obniżyć stężenie TSH. To naturalna reakcja organizmu na ograniczenie kalorii i nie zawsze oznacza problem. Jednak u osób z chorobami tarczycy zmiany stężenie TSH mogą wpływać na samopoczucie i wymagają monitorowania.

Jaka dieta jest najskuteczniejsza przy Hashimoto?

Nie ma jednej idealnej diety dla wszystkich. Ważne jest unikanie przetworzonej żywności, dbanie o odpowiednią ilość białka, zdrowych tłuszczów i błonnika. Wiele osób dobrze reaguje na dietę przeciwzapalną, np. bogatą w warzywa, ryby i zdrowe tłuszcze. Niektórzy ograniczają gluten i nabiał, jeśli źle się po nich czują.

Podsumowanie

Post przerywany przy Hashimoto nie jest rozwiązaniem uniwersalnym. Dla niektórych osób może przynieść znaczącą poprawę samopoczucia, redukcję stanów zapalnych i wsparcie układu odpornościowego. Dla innych może nie być odpowiedni, powodując nasilenie objawów niedoczynności tarczycy. Istotne jest uważne słuchanie swojego organizmu, indywidualne podejście oraz ścisła współpraca z lekarzem endokrynologiem, który pomoże monitorować parametry tarczycy i dostosować terapię do zmienionych nawyków żywieniowych. Pamiętaj, że każda zmiana stylu życia przy chorobach autoimmunologicznych powinna być wprowadzana stopniowo, z dbałością o potrzeby organizmu i pod kontrolą specjalisty.

Zobacz także

Post przerywany a insulinooporność. Czy mogą iść w parze?

Post to głodówka dla zdrowia? Przegląd badań na temat poszczenia

Bibliografia

1. Kim BH, Joo Y, Kim MS, Choe HK, Tong Q, Kwon O. Effects of Intermittent Fasting on the Circulating Levels and Circadian Rhythms of Hormones. Endocrinol Metab (Seoul). 2021 Aug;36(4):745-756. 
2. Barati M, Ghahremani A, Namdar Ahmadabad H. Intermittent fasting: A promising dietary intervention for autoimmune diseases. Autoimmun Rev. 2023 Oct;22(10):103408.   
3. Akasheh RT, Kroeger CM, Trepanowski JF, Gabel K, Hoddy KK, Kalam F, Cienfuegos S, Varady KA. Weight loss efficacy of alternate day fasting versus daily calorie restriction in subjects with subclinical hypothyroidism: a secondary analysis. Appl Physiol Nutr Metab. 2020 Mar;45(3):340-343.