Zaskórniki otwarte i zamknięte – różnice, przyczyny, sposoby usuwania

Nie wiesz, czym są zaskórniki zamknięte i otwarte, a na Twojej skórze co chwilę pojawiają się czarne kropki i białe grudki? To nie tylko kwestia estetyki – to sygnał, że pory są zatkane i skóra potrzebuje wsparcia. Z tego artykułu dowiesz się, jak powstają zaskórniki i jak skutecznie się ich pozbyć. Sprawdź, które składniki działają i jakie zabiegi warto wykonać.

Czym są zaskórniki i dlaczego powstają?

Zaskórniki to niezapalne zmiany skórne, które tworzą się, gdy dochodzi do zablokowania ujść gruczołów łojowych. Powstają w wyniku nagromadzenia sebum, martwych komórek naskórka i zanieczyszczeń, które zalegają w porach. Powstały czop może mieć kontakt z powietrzem lub pozostawać pod powierzchnią skóry.

Zaskórniki powstają wtedy, gdy naturalny proces złuszczania naskórka jest zaburzony, a gruczoły łojowe produkują nadmierne ilości łoju. Do tego dochodzi nadmierne rogowacenie, które utrudnia oczyszczanie porów. Im bardziej zatkany mieszek włosowy, tym większe ryzyko, że w skórze zacznie się rozwijać stan zapalny.

Najczęściej zaskórniki pojawiają się w okresie dojrzewania, ale nie są zarezerwowane wyłącznie dla młodzieży. Ich powstawaniu sprzyjają też zaburzenia hormonalne, stres, nieodpowiednia pielęgnacja skóry i używanie kosmetyków, które mogą zatykać pory.

Jak wyglądają zaskórniki i jakie są ich rodzaje?

Zaskórniki mogą wyglądać  różnie, w zależności od tego, jak głęboko zalegają w skórze i czy mają kontakt z powietrzem. Czasem są to czarne kropki widoczne na powierzchni skóry, innym razem – białawe grudki wyczuwalne pod palcami.

Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje zaskórników: otwarte i zamknięte. Oba mogą pojawiać się na różnych obszarach twarzy, szczególnie tam, gdzie gruczoły łojowe są najbardziej aktywne.

Zaskórniki otwarte

Zaskórniki otwarte przypominają drobne czarne kropki na skórze twarzy – najczęściej w okolicy nosa, brody i czoła. Tworzą się, gdy ujście mieszka włosowego pozostaje otwarte, a nagromadzona w nim mieszanina sebum i martwych komórek naskórka ma kontakt z powietrzem. Dochodzi wtedy do utlenienia łoju, co zmienia jego kolor na ciemny.

Zaskórniki otwarte nie wywołują bólu ani stanów zapalnych, ale mogą powodować uczucie szorstkości i nierówności skóry. Choć łatwiej je usunąć niż zmiany głęboko osadzone, mają tendencję do nawracania – zwłaszcza przy niedokładnym oczyszczaniu porów i nadprodukcji sebum.

Często są mylone z włóknami łojowymi, ale w przeciwieństwie do nich stanowią objaw zmian trądzikowych i wymagają odpowiedniej pielęgnacji.

Zaskórniki zamknięte

Zaskórniki zamknięte mają postać małych, białawych grudek, które nie przebijają się przez powierzchnię skóry. Pojawiają się najczęściej na czole, brodzie, skroniach i policzkach – czyli tam, gdzie łatwo dochodzi do nagromadzenia sebum.

Jak powstają zaskórniki zamknięte? Dochodzi do zablokowania ujścia mieszka włosowego przez martwe komórki naskórka i łój, ale w przeciwieństwie do zaskórników otwartych, czop nie ma kontaktu z powietrzem. W efekcie nie ciemnieje, lecz pozostaje pod skórą jako wyczuwalna grudka.

Zaskórniki zamknięte często są oporne na usuwanie i mogą przekształcać się w stany zapalne. Ich przyczyny to m.in. nadmierne rogowacenie, nieodpowiednia pielęgnacja i zaburzenia pracy gruczołów łojowych. Wymagają systematycznego działania i dobrze dobranych składników aktywnych, które oczyszczają i złuszczają bez podrażniania skóry.

Czym jest trądzik zaskórnikowy?

Trądzik zaskórnikowy to łagodna forma trądziku, w której dominują zmiany niezapalne – głównie zaskórniki otwarte i zamknięte. Na skórze nie pojawiają się krosty ani grudki zapalne, ale widoczne są czarne kropki i podskórne grudki, szczególnie w strefie T i na policzkach.

Ten typ trądziku często rozwija się w okresie dojrzewania, gdy dochodzi do nadprodukcji sebum i zaburzeń w procesie złuszczania naskórka. U niektórych osób może utrzymywać się także w wieku dorosłym – szczególnie przy cerze tłustej, mieszanej lub przy problemach hormonalnych.

Trądzik zaskórnikowy nie boli, ale może powodować uczucie szorstkości skóry i pogorszenie jej wyglądu. Bez odpowiedniej pielęgnacji łatwo przeradza się w formy zapalne – a to już krok w stronę trudniejszych do leczenia zmian trądzikowych.

Jak pozbyć się zaskórników?

Zaskórniki nie znikają same, ale da się je skutecznie ograniczyć. Trzeba działać na kilku poziomach: oczyszczać skórę regularnie, stosować odpowiednie kosmetyki i unikać tego, co może zatykać pory. Samo mycie twarzy nie wystarczy, jeśli składniki aktywne nie sięgają w głąb porów lub pielęgnacja jest nieregularna.

Pamiętaj, że każdy rodzaj zaskórnika reaguje inaczej. Zaskórniki otwarte zwykle łatwiej usunąć, natomiast zamknięte wymagają cierpliwości i systematyczności. Dobrze dobrana pielęgnacja może z czasem pomóc nie tylko usunąć zaskórniki, ale też ograniczyć ich powstawanie.

Jak powinno wyglądać oczyszczanie twarzy?

Dokładne, ale łagodne oczyszczanie skóry to podstawa, jeśli chcesz pozbyć się zaskórników i ograniczyć ich powstawanie. Codzienne mycie twarzy rano i wieczorem usuwa nadmiar sebum, martwe komórki naskórka i zanieczyszczenia, które mogą zatykać pory.

Najlepiej sprawdzają się delikatne żele, pianki lub emulsje oczyszczające – bez alkoholu i drażniących detergentów. Unikaj produktów, które pozostawiają uczucie ściągnięcia, bo mogą zaburzać barierę hydrolipidową i nasilać wydzielanie łoju.

Raz lub dwa razy w tygodniu warto wprowadzić peeling. W przypadku skóry z zaskórnikami najlepiej działają peelingi enzymatyczne lub kwasowe – skutecznie złuszczają naskórek i odblokowują ujścia gruczołów łojowych, nie uszkadzając przy tym powierzchni skóry.

Jeśli nosisz makijaż lub filtr SPF, stosuj dwuetapowe oczyszczanie – najpierw olejek lub balsam do demakijażu, potem łagodny produkt myjący na bazie wody. To prosty sposób na zmniejszenie ryzyka, że zaskórniki będą wracać.

Jakie kosmetyki na zaskórniki wybierać?

Jeśli chcesz skutecznie pozbyć się zaskórników, zwracaj uwagę nie tylko na skład, ale też na konsystencję kosmetyków. Produkty powinny być lekkie i dobrze tolerowane przez skórę z tendencją do przetłuszczania.

W codziennej pielęgnacji sprawdzą się:

• kosmetyki o lekkiej formule – np. beztłuszczowe kremy, żele i emulsje, które nie obciążają skóry i nie zatykają porów,
• produkty oznaczone jako „niekomedogenne” – czyli takie, które nie przyczyniają się do powstawania zaskórników,
• łagodne środki myjące – bez alkoholu, silnych detergentów i sztucznych zapachów,
• toniki lub esencje regulujące wydzielanie sebum – pomocne w przywróceniu równowagi skóry tłustej i mieszanej,
• kremy nawilżające z lekką konsystencją – bo nawet skóra z zaskórnikami potrzebuje nawodnienia,
• maseczki oczyszczające z glinką – stosowane 1–2 razy w tygodniu jako uzupełnienie rutyny pielęgnacyjnej.

Unikaj ciężkich kremów, olejków roślinnych o dużym potencjale komedogennym i produktów „3 w 1”, które często łączą drażniące składniki.

Na jakie składniki zwracać uwagę?

Nie każdy składnik działa na zaskórniki tak samo. Żeby skutecznie oczyścić pory i ograniczyć powstawanie zmian, wybieraj kosmetyki zawierające substancje aktywne, które działają głębiej niż tylko na powierzchni skóry.

Szukaj w składzie:

• kwas salicylowy (BHA) – przenika przez warstwę sebum i oczyszcza wnętrze porów,
• kwas glikolowy lub migdałowy (AHA) – złuszcza martwe komórki naskórka, poprawia strukturę skóry i rozjaśnia przebarwienia,
• retinoidy – regulują pracę gruczołów łojowych, przyspieszają odnowę komórkową, pomagają usuwać zaskórniki zamknięte,
• niacynamid – zmniejsza wydzielanie łoju, działa łagodząco i wspiera barierę ochronną,
• glinki kosmetyczne – oczyszczają, absorbują nadmiar sebum i działają ściągająco,
• witamina C – wspomaga regenerację, poprawia koloryt i wzmacnia skórę z niedoskonałościami.

Pamiętaj, że skuteczność składników zależy od ich stężenia i regularności stosowania. Część z nich może wymagać wprowadzania stopniowego lub stosowania co drugi dzień, szczególnie przy skórze wrażliwej.

Jaki zabieg na zaskórniki?

Jeśli zaskórniki utrzymują się mimo codziennej pielęgnacji, warto rozważyć profesjonalne zabiegi. Działają głębiej niż kosmetyki i pomagają oczyścić pory, złuszczyć naskórek oraz ograniczyć nadprodukcję sebum. Dobór zabiegu zależy od rodzaju zmian, typu cery i jej wrażliwości.

Do najczęściej polecanych zabiegów należą:

• oczyszczanie manualne – klasyczna metoda usuwania zaskórników otwartych; skuteczna, ale wymaga doświadczenia i zachowania sterylności,
• peelingi chemiczne (np. z kwasem salicylowym lub glikolowym) – rozpuszczają martwe komórki i odblokowują pory, poprawiają strukturę skóry,
• oczyszczanie wodorowe – delikatna, a jednocześnie dokładna metoda usuwania zanieczyszczeń i nadmiaru łoju, polecana nawet dla cery wrażliwej,
• mikrodermabrazja – mechaniczne złuszczanie warstwy rogowej, wygładza i ułatwia usuwanie zaskórników zamkniętych,
• terapie łączone z retinolem, kwasami i światłem LED – dla osób z tendencją do trądziku zaskórnikowego i przetłuszczania skóry.

Zanim zdecydujesz się na konkretny zabieg, skonsultuj się z dermatologiem lub doświadczonym kosmetologiem. Źle dobrana procedura może podrażnić skórę lub nasilić problem, zamiast go rozwiązać.

Badania nad zaskórnikami

Kwas salicylowy (SA), jako przedstawiciel beta-hydroksykwasów (BHA), od lat jest podstawą terapii dermatologicznych, szczególnie w leczeniu trądziku zaskórnikowego. Jego budowa chemiczna pozwala mu penetrować ujścia gruczołów łojowych, rozpuszczać nadmiar sebum oraz działać keratolitycznie i przeciwzapalnie. Dzięki temu skutecznie usuwa martwe komórki naskórka, zmniejsza powstawanie zaskórników i łagodzi stany zapalne.

Najczęściej stosuje się go miejscowo w postaci kremów, toników i peelingów chemicznych. Typowe stężenia wynoszą 2–4%, co uznaje się za bezpieczne i skuteczne w codziennej pielęgnacji skóry problematycznej. W badaniach wykazano także, że kremy z 4% SA wydłużały czas pojawienia się nowotworów skóry indukowanych światłem słonecznym u zwierząt, co wskazuje na dodatkowe działanie fotoochronne.

W porównaniu z alfa-hydroksykwasami (AHA), np. kwasem glikolowym, SA jest lepiej tolerowany przez skórę wrażliwą i skłonną do stanów zapalnych. Podczas gdy AHA nie wykazywały wpływu na opóźnianie rozwoju zmian nowotworowych, SA w stężeniu 4% wyraźnie je hamował. To potwierdza, że BHA – zwłaszcza kwas salicylowy – są skuteczne i bezpieczne w długotrwałym stosowaniu.

Coraz więcej uwagi poświęca się także nowym formulacjom SA, m.in. w postaci cieczy jonowych (IL). Mogą one poprawiać biodostępność, zmniejszać cytotoksyczność i zwiększać efektywność działania. Badania in vitro pokazują, że takie związki są mniej toksyczne wobec ludzkich keratynocytów i fibroblastów niż klasyczny SA.

Kwas salicylowy wciąż pozostaje jednym z kluczowych składników w leczeniu trądziku. Łączy silne działanie przeciwzapalne i keratolityczne z dobrym profilem bezpieczeństwa, a rozwój nowoczesnych technologii otwiera nowe perspektywy jego wykorzystania w dermatologii [1,2,3].

Zaskórniki | Podsumowanie

Zaskórniki to problem, z którym zmaga się wiele osób – niezależnie od wieku i typu cery. Ich powstawaniu sprzyja m.in. nadmiar sebum, martwy naskórek i nieodpowiednia pielęgnacja. Chociaż domowe sposoby na zaskórniki mogą przynieść poprawę, w wielu przypadkach potrzebne jest połączenie kilku metod. Regularne oczyszczanie, dobre kosmetyki i ewentualne zabiegi to droga, by trwale pozbyć się zaskórników i poprawić wygląd skóry. Kluczem jest systematyczność i dopasowanie pielęgnacji do potrzeb cery.

FAQ

Czym są włókna łojowe?

Włókna łojowe to naturalna część budowy skóry, a nie zmiana trądzikowa. Ich zadaniem jest transportowanie łoju z gruczołu łojowego na powierzchnię skóry. Najczęściej są widoczne na nosie i mają szarawy lub żółtawy kolor. W przeciwieństwie do zaskórników, nie zatykają porów i nie wymagają leczenia.

Czy zaskórniki się wyciska?

Nie zaleca się samodzielnego wyciskania zaskórników. Może to prowadzić do podrażnień, uszkodzenia skóry i rozwoju stanów zapalnych. Jeśli zaskórniki są bardzo widoczne, lepiej skorzystać z profesjonalnego oczyszczania lub sięgnąć po składniki aktywne, które pomogą je rozpuścić i bezpiecznie usunąć.

Czy plastry na zaskórniki działają?

Plastry na zaskórniki mogą usunąć część nagromadzonego łoju z porów, ale działają tylko powierzchniowo i doraźnie. Nie zapobiegają powstawaniu nowych zmian i nie oczyszczają skóry w głąb. Sprawdzą się jako szybka pomoc, ale nie zastąpią dobrze dobranej pielęgnacji.

Bibliografia

1. Klebeko J, Ossowicz-Rupniewska P, Świątek E, et al. Salicylic Acid as Ionic Liquid Formulation May Have Enhanced Potency to Treat Some Chronic Skin Diseases. Molecules. 2021;27(1):216. Published 2021 Dec 30. 
2. National Toxicology Program. Photocarcinogenesis study of glycolic acid and salicylic acid (CAS Nos. 79-14-1 and 69-72-7) in SKH-1 mice (simulated solar light and topical application study). Natl Toxicol Program Tech Rep Ser. 2007;(524):1-242.
3. Dainichi T, Ueda S, Imayama S, Furue M. Excellent clinical results with a new preparation for chemical peeling in acne: 30% salicylic acid in polyethylene glycol vehicle. Dermatol Surg. 2008;34(7):891-899.